ΣΑΝΤΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ- Ποιός έφαγε τον τελευταίο λουκουμά;

Μια νέα γυναίκα με δημιουργική ανησυχία , κοινωνική προσφορά. Κοινωνική λειτουργός , σχεδιάστρια μόδας και συγγραφέας, ήρθε στην παρέα μας από το όμορφο νησί της Αφροδίτης , την Κύπρο μας και θα ήθελα Σάντη να σε καλωσορίσω στη γωνίτσα μας.

Θα ήθελα να ξεκινήσουμε με αυτόν το γλυκό ζουμερό λουκουμά ο οποίος φτιάχτηκε το 2010 πάνω σε ένα διαπολιτισμικό τραπέζι;

Ο μελωμένος και ζουμερός λουκουμάς γεννήθηκε το 2010, στο Κέντρο Υποδοχής Αιτητών Πολιτικού Ασύλου στην Κοφίνου κι από τότε συνεχίζει να μοιράζει τη γλύκα του σε μικρούς και μεγάλους.

Εκείνη την χρονιά είχα αναλάβει τη λειτουργία της κοινωνικής υπηρεσίας του Κέντρου, μια εμπειρία που έμελλε να γίνει σταθμός στην επαγγελματική, στη δημιουργική και στην εξελικτική μου πορεία.

Ο λουκουμάς, γεννήθηκε ως προσωπική ανάγκη, ήθελα να μοιραστώ τη συμβολική φιλία της «Γιασμίν» και της «Θεανώς» όπως αυτή άνθιζε μέσα από την όμορφη επικοινωνία που ανέπτυξαν μέσα στο Κέντρο. Η φιλία και το μοίρασμα τους μαρτυρούσε -στην πιο αγνή τους μορφή- αξίες όπως η αγάπη, ο σεβασμός, η αποδοχή και η ευγένεια.

Τις παρακολουθούσα να παίζουν με τις ώρες, να τραγουδούν, να μοιράζονται και να απολαμβάνουν γεύσεις η μια από τη χώρα της άλλης. Κάπως έτσι λοιπόν, ξεπήδησε και η ιδέα του διαπολιτισμικού τραπεζιού. Ανοίξαμε τις πόρτες του Κέντρου στην κοινότητα, οι κάτοικοι του χωριού είχαν την ευκαιρία να γευτούν τα παραδοσιακά φαγητά που μαγείρεψαν οι φιλοξενούμενοι, να παρακολουθήσουν και να συμμετέχουν στο καλλιτεχνικό πρόγραμμα που ετοίμασαν και φυσικά να στρώσουν το τραπέζι. Βλέπω τα χαμόγελα τους και συγκινούμε γιατί εκείνη τη μέρα καταφέραμε να βάλουμε στη γωνία τόσο τα στερεότυπα όσο και τα επικοινωνιακά «εμπόδια. Ήταν μια αξέχαστη συγκινητική εμπειρία που θα με συντροφεύει για πάντα.

Τα παιδιά ξέρουμε ότι έχουν έναν δικό τους κώδικα επικοινωνίας που με λύπη όμως διαπιστώνουμε ότι μεγαλώνοντας αρκετά από αυτά τα παιδιά ξεχνάνε αυτόν τον κώδικα να τον πάρουν στην ενήλικη ζωή τους .Πιστεύεις ότι τον ξεχνάνε από αλλαγή προτεραιοτήτων ή από τις συνθήκες που μεγαλώνουν (οικογένεια , παρέες κλπ);

Θα το έπαιρνα αλλιώς: στην προσπάθεια των μεγάλων να «εντάξουν» τα παιδιά στον κόσμο τους αποδυναμώνουν τόσο πολύ την εσωτερική τους φωνή που στο τέλος τα παιδιά χάνουν την επαφή μαζί της. Τα πρέπει, η ροή της καθημερινότητας, το απαιτητικό και ανταγωνιστικό σύστημα στο οποίο καλούμαστε να επιβιώσουμε αποδυναμώνει τον πυρήνα μας, τη σύνδεση μας με την ψυχική και σωματική μας ουσία. Τα παιδιά καλούνται να μεγαλώσουν πριν από την ώρα τους μπαίνοντας από μικρά στον αγώνα των προσδοκιών… Είναι σημαντικό να αναρωτηθούμε πόσο πιο ευτυχισμένοι ενήλικες θα ήμασταν εάν ενδυναμώναμε την εσωτερική μας φωνή, εάν αναπτύσσαμε την ενσυνειδητότητα μας, εάν συνδεόμασταν ουσιαστικά και όχι επιφανειακά με τους γύρο μας; Πόσο πιο ευτυχισμένοι ενήλικες θα ήμασταν εάν μας εμπότιζαν με περισσότερη αυτοεκτίμηση και με λιγότερες ανασφάλειες, εάν ξέραμε πως θα μας αγαπούν ακριβώς όπως είμαστε χωρίς να χρειάζεται συνεχώς να ανταποκρινόμαστε σε συγκεκριμένες προϋποθέσεις; Τα παιδιά δεν ξεχνάνε, τα εμποτίζουμε… κι εμείς, ως εμποτισμένοι ενήλικες συνεχίζουμε να παραδίδουμε την ίδια σκυτάλη στα παιδιά μας.

Ο εθελοντισμός μπορεί να διατηρήσει αυτόν το λουκουμά ζουμερό;

Ο εθελοντισμός είναι η αγάπη σε κίνηση, είναι το μοίρασμα, είναι η ικανότητα του να μπορείς να βάλεις τα παπούτσια του άλλου και να δράσεις. Ο λουκουμάς μπορεί να διατηρηθεί ζωντανός μέσα από την σπουδαία έκφραση του εθελοντισμού αλλά κυρίως μέσα από την προσωπική ευθύνη, μέσα από τη στάση μας απέναντι στους άλλους και στον σεβασμό της αξιοπρέπειας τους.

Είσαι μέλος του τμήματος νέων του Κυπριακού ερυθρού σταυρού και πρόσφατα έγινε μια δράση ‘’Κανένα παιδί χωρίς πρόγευμα στο σχολείο’’ θέλεις να μας πεις γι’ αυτό αλλά και γενικά για το τμήμα αυτό διότι έχετε πολύ πλούσια δράση.

Υπηρέτησα για κάποια χρόνια ως πρόεδρος του Τμήματος Νέων του Κυπριακού Ερυθρού Σταυρού της επαρχίας Κερύνειας όμως η δράση ‘’Κανένα παιδί χωρίς πρόγευμα στο σχολείο’’ μου χτύπησε την πόρτα πολύ αργότερα και πάλι με τη μορφή της εσωτερικής ανάγκης. Ένιωσα την επιθυμία να βρω έναν τρόπο- μια δράση μέσα από την οποία ο λουκουμάς θα μπορούσε να προσφέρει έμπρακτα στα παιδιά. Γνώριζα το πρόγραμμα για το «Πρόγευμα του Μαθητή» κάτι παρόμοιο είχα εφαρμόσει και στο Κέντρο Υποδοχής για τα παιδιά που διέμεναν εκεί. Χωρίς πολλά- πολλά κάλεσα την πρόεδρο του Τμήματος Νέων και μοιράστηκα μαζί της τις σκέψεις μου. Συμφώνησε αμέσως, κι αρχίσαμε δουλειά.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως όλα τα έσοδα από τις πωλήσεις πήγαιναν απευθείας στο πρόγραμμα. Με μεγάλη μας συγκίνηση μπορούμε περήφανα να πούμε πως ο λουκουμάς (με τη στήριξη και την αγάπη των αναγνωστών) κατάφερε να προσφέρει πρόγευμα σε πάνω από 1000 μαθητές που το είχαν ανάγκη!

Να έρθουμε λίγο στην κλωστή της υπομονής.. Ένα βιβλίο το οποίο προέκυψε στην προσπάθεια διάσωσης και διάδοσης της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς .Άρχισε στα πλαίσια κάποιον δράσεων και βασίστηκε σε αληθινή ιστορία;

Το βιβλίο καταπιάνεται με την προαγωγή της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Πιο συγκεκριμένα, η αφήγηση τοποθετείται χρονικά στις αρχές του 20ού αιώνα, στις γειτονιές της Αθηένου, ενώ ενώνει ιστορικά γεγονότα, βιωματικές αφηγήσεις (προφορική ιστορία) και μυθοπλασία. Ο αναγνώστης, μέσα από το αναγνωστικό του ταξίδι, εξοικειώνεται με την ιστορία των αθηενίτικων δαντελών (γνωστών και ως «βενίς» ή «πιττωτές» και αθηενίτικη ολόπλουμη δαντέλα), ενώ παράλληλα τοποθετείται ο ίδιος στην καρδιά της ιστορίας του τόπου του με έντονο το στοιχείο της εξερεύνησης. 

Η πρώτη μου επαφή με την αθηενίτικη δαντέλα ήταν σε μια καλλιτεχνική συνεργασία που είχα με την Έλενα Τσιγαρίδου (εικαστικό και μετέπειτα εικονογράφο της Κλωστής). Συμμετείχαμε μαζί σε ένα κοινό project του Δήμου Αθηένου και του Καλλινίκειου Μουσείου με θέμα:

«Επτά Ιστορίες. Δαντέλες και Σύγχρονη Τέχνη». Η έκθεση παρουσίαζε επτά αφηγήσεις κεντιστριών της Αθηένου. Εμείς, είχαμε την αφήγηση της αρχικεντίστρας της Αθηένου, της αείμνηστης κας. Αναστασίας Σέα. Συγκλονίστηκα από την ιστορία της, δεν ήταν απλά μια κεντήστρα, ήταν σύμβολο της γυναίκας εκείνης της εποχής και συνάμα ήταν κομμάτι της τοπικής ιστορίας της Κύπρου.

Με αυτά και με εκείνα, έναν χρόνο μετά το Καλλινίκειο Μουσείο Αθηένου και ο Δήμος Αθηένου προκάλεσαν διάφορους συγγραφείς (μεταξύ τους κι εγώ) να υποβάλουν τις προτάσεις τους για τη συγγραφή ενός παιδικού βιβλίου με θέμα την προώθηση της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς των αθηενίτικων δαντελών με τίτλο: «Η Κλωστή της Υπομονής». Υπέβαλα αίτηση και η συνέχεια ξετυλίγεται στο βιβλίο!

Πήρε βραβείο παιδικής λογοτεχνίας η κλωστή της υπομονής. Ποιά τα συναισθήματα για τους δημιουργούς όταν βλέπουν την επιβράβευση στην προσπάθειά τους;

Βαθιά συγκίνηση. Πηγαία… Ειδικά όταν το βιβλίο αυτό είναι αφιερωμένο στον τόπο σου και εξυπηρετεί έναν συγκεκριμένο σκοπό… Ομολογώ πως για εμάς σήμαινε πολλά περισσότερα από μια διάκριση: νιώσαμε πως το βραβείο ανήκει σε όλους όσοι διατηρούν ζωντανή την πολιτιστική μας κληρονομιά, στην κοινότητα και γενικότερα στον κόσμο της Κύπρου. Έπειτα, ξέραμε πως το βραβείο ίσως έδινε την ώθηση που χρειάζεται για να επενδύσουμε περισσότερα και περισσότεροι στο πεδίο αυτό. Κατά τη διάρκεια της κλήσης με τα χαρμόσυνα μαντάτα ένιωθα θαρρείς και παρέλαυναν μπροστά μου ολοζώντανοι η αείμνηστη κ. Αναστασία με τις κλωστές και τα βελόνια της, ο αείμνηστος κ. Μεστάνας με τη βαλίτσα του γεμάτη κεντήματα και ο αείμνηστος πατέρας μου, αυτός που εμπότισε κάθε κύτταρό μου με αγάπη, σεβασμό και χρέος προς τον τόπο μας. 

Δράπτομαι της ευκαιρίας και λόγω της ιδιότητάς σου ως Κοινωνική λειτουργός θέλω να μας πείς λίγο για την αρετή της υπομονής που σπανίζει σήμερα και πως μπορούμε να διδαχτούμε την υπομονή οι μεγάλοι για να τη διδάξουμε στα παιδιά;

«Ζούμε σε έναν ανυπόμονο κόσμο που τρέχει διαρκώς να προλάβει… Μάθαμε να ζούμε κάπου μεταξύ του παρελθόντος και του μέλλοντος χάνοντας τη συνειδητή μας επαφή με το τώρα. Η ανυπομονησία αφορά το μέλλον, αυτό που προσμένουμε να έρθει και το βιάζουμε. Η υπομονή από την άλλη, τοποθετείται στο τώρα, στο παρόν. Μας επιτρέπει να σταθούμε με επίγνωση ανοιχτοί στις εμπειρίες μας, χωρίς κριτική στάση και να βιώσουμε το τι συμβαίνει μέσα μας και γύρο μας.

Αν μάθουμε την αξία του τώρα στην ψυχική και σωματική μας ουσία τότε θα μπορούμε μέσα από το δικό μας πρότυπο να τη διδάξουμε κι εμείς στα παιδιά μας».

Και να μιλήσουμε λίγο για μόδα…Πότε ήρθε στη ζωή σου και ξέρω και για ένα βραβείο πάνω σ’αυτό .Θα μας πεις λεπτομέρειες;

Σύμφωνα με τη θεωρία της θετικής ψυχολογίας, η πρώτη μου «δύναμη» είναι η εκτίμηση της ομορφιάς και της αρτιότητας σε όλα τα επίπεδα. Μου αρέσει να πειραματίζομαι, να μαθαίνω, να δημιουργώ και να ανακαλύπτω πλευρές τις προσωπικότητας μου.

Ο κόσμος της μόδας ήρθε στη ζωή μου με τον ίδιο τρόπο που ήρθαν και τα υπόλοιπα: τόλμησα να βουτήξω σε μια εσωτερική μου ανάγκη για δημιουργία. Ξεκίνησα για πιλοτικά, παίρνοντας μερικά μαθήματα. Εκείνη την περίοδο έτυχε να γίνεται ένας ευρωπαϊκός διαγωνισμός «Young Creative Chevrolet”, όπου έπρεπε να δημιουργήσουμε μια δημιουργία εποχής που να μπορεί να σταθεί στο σήμερα. Με συνεπήρε κυρίως το κομμάτι της έρευνας. Έκανα τη δική μου πρόταση (με τις λιγοστές γνώσεις που κατείχα..) και όλος παραδόξως πήρα το βραβείο και εκπροσώπησα την Κύπρο στον διαγωνισμό. Ήταν πραγματικά μια ανεκτίμητη εμπειρία, καθώς μου άνοιξε τις πόρτες στον μαγικό κόσμο της μόδας. Τον οποίο περπάτησα, αγάπησα, πήρα τα εφόδια μου και τον αποχαιρέτησα με σεβασμό, ευγνωμοσύνη και αγάπη.

Πως συνδυάζεις τη συγγραφή με το σχεδιασμό ρούχων , που τα δυο μπορούν να έχουν κοινό σημείο μιας και βασίζονται στη φαντασία του δημιουργού , με το Κοινωνικό λειτούργημα που εκεί βασίζεται κάποιος περισσότερο στη λογική ..ή μήπως θέλει και λίγη φαντασία;

Η κοινωνική εργασία καλύπτει ένα άλλο βασικό κομμάτι της προσωπικότητας μου, τον πυρήνα της ύπαρξης μου την πίστη μου σ’ έναν καλύτερο κόσμο. Δουλεύω με νέους, με τα όνειρα, τους στόχους, τις ανησυχίες και τις δυσκολίες τους. Βασίζομαι περισσότερο στη γνώση (λογική) μα ο βασικός παρακινητής είναι η ελπίδα, η πίστη στον κάθε έναν ξεχωριστά!

Το ‘’εμείς’’ ξέρουμε ότι είναι πιο δυνατό από το ‘’εγώ’’ . Τι συμβουλή θα έδινες σε εφήβους πάνω σ’αυτό μιας και η εφηβεία ξέρουμε ότι είναι ιδιαίτερο κομμάτι ηλικιακό; Και επίσης … Η σημερινή κατάσταση που βιώνουμε με την πανδημία είναι δύσκολη για όλους και για τα παιδιά ένα παραπάνω διότι αν σε εμάς λείπει μια βόλτα , ένας καφές , σ’αυτά λείπει η παιδική τους ανεμελιά. Πως μπορεί ο γονιός να βοηθήσει στην ψυχολογία του παιδιού;

Το εγώ μπορεί να παρομοιαστεί με ένα όργανο του σώματος μας π.χ την καρδιά αν και ο ρόλος της καρδιάς είναι καθοριστικός εντούτοις το σώμα μας όμως για να είναι λειτουργικό χρειάζεται και τα υπόλοιπα όργανα. Εδώ μπαίνει και το εμείς… Το εμείς είναι η ολότητα, είναι ανύψωση, είναι αλλαγή, είναι δύναμη. Η αλήθεια είναι πως δεν είναι εύκολο να επενδύσουμε στο εμείς, ειδικά στο ανταγωνιστικό σύστημα που ζούμε. Όμως είναι απαραίτητο και καθοριστικό για την ποιότητα της ζωής και τη ψυχοσυναισθηματική μας υγεία και ευεξία. Είμαστε κοινωνικά όντα και οι σχέσεις μας με τους άλλους διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε όλα τα πιο πάνω. Πράγματι, τα παιδιά καλούνται να προσαρμοστούν σε όλους αυτούς τους περιορισμούς και τις φοβίες. Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε; Πρώτα να συνειδητοποιήσουν οι γονείς πως κάθε κρίση έχει αρχή, μέση και τέλος. Εάν το κάνουμε βίωμα μας θα βρούμε τρόπους να το περάσουμε στα παιδιά μας. Όπως επίσης, μπορούμε να βρούμε άπειρους τρόπους να τα βοηθήσουμε να δημιουργήσουν τις συνθήκες που θα προάγουν την ανεμελιά τους (όπως π.χ να παίξουμε μαζί, να εξερευνήσουμε μαζί, να κάνουμε πειράματα μαζί, να κατασκευάσουμε μαζί, απολαύσουμε ένα χωνάκι παγωτό μαζί, να τους δώσουμε χρόνο και γενικά να επενδύσουμε στις στιγμές και στις εμπειρίες)!

Τώρα, όσον αφορά τη συμβουλή νομίζω πως οι έφηβοι δεν χρειάζονται άλλες συμβουλές ακούνε ήδη τόσες πολλές. Ιδανικά όμως, εάν υπήρχε ο τρόπος, θα κοιτούσα απλά τον/την καθένα/μια στα μάτια και θα τους έλεγα: Σ’ αγαπώ όπως είσαι. Πιστεύω σε σένα και είμαι σίγουρη πως εάν εμπιστευτείς και ακούσεις την εσωτερική σου φωνή μπορείς να γίνεις η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου! Μπορείς να γίνεις η αλλαγή που θέλεις να δεις στον κόσμο!

Σάντη σ’ευχαριστώ πολύ που έκατσες στην παρέα μας και σου ευχόμαστε πάντα επιτυχίες στο δρόμο σου. Θα ήθελα να μας αποχαιρετήσεις με ένα μικρό απόσπασμα από αυτόν τον ζουμερό , γλυκό λουκουμά και να δώσουμε την αγάπη μας στην όμορφη Κύπρο μας!!