Δόμνα Μέγγα- Το παραδοσιακό τραγούδι έχει το αηδόνι του !!

ΚΑΤΑΓΩΓΗ

        Γεννήθηκε στα Νέα Σήμαντρα Χαλκιδικής, απ’ όπου η μητέρα της Κατερίνα. Οι κάτοικοι, καταγόμενοι από το Σεμέντρε της Νίγδης (Καππαδοκία), ήρθαν ως ανταλλάξιμοι, φέρνοντας από την πατρίδα τους, τα άγια λείψανα των Αγίων Πέντε Μαρτύρων, που βρίσκονταν θησαυρισμένα σε κατακόμβη.

        Τα παιδικά και εφηβικά χρόνια της ζει στο Πολύστυλο Καβάλας, γενέτειρα του πατέρα της παπα-Θεοχάρη Μέγγα με καταγωγή από την Καστάμπολη Γανοχώρων, Ραιδεστού (Θρακική Προποντίδα).

        Το Πολύστυλο και τα Σήμαντρα, τόποι με ανθρώπους περήφανους και αυτάρκεις, πλούσιοι σε χρώματα κι αρώματα, γεύσεις και ήχους, λόγο και τραγούδι με την αφετηρία τους στις βυζαντινές πατρίδες.

Εκτός ότι έχει ιδιαίτερη Φωνή , η Δόμνα γράφει εξεραιτικά!!

ΤΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΤΗΣ ΔΟΜΝΑΣ

  Με ερέθισμα τις καταγραφές τοπικών τραγουδιών που διεξήγε ο πατέρας της, ξεκίνησε από τα εφηβικά ήδη χρόνια, να καταγράφει αντικείμενα λαογραφικού ενδιαφέροντος. Αποτέλεσμα και διέξοδος μέρους αυτής της καταγραφής η έκδοση εννέα θρακικών παραμυθιών και κάθε γνωστής παραλλαγής τους, από όλες τις περιοχές της Θράκης. Μεταξύ αυτών, και τα παραμύθια που ο Χρόνης Αηδονίδης ανασύρει από τη μνήμη του, παραμύθια που άκουγε παιδί από τον παππού του. Χρησιμοποιείται το θρακιώτικο ιδίωμα με το απαραίτητο γλωσσάρι στο τέλος, σε δόση που να μπορεί να αφομοιωθεί και να διαβαστεί άνετα από τον σύγχρονο αναγνώστη.

  Ο Κ. Ξενόπουλος, εκδότης των παραμυθιών, καθηγητής αγιογραφίας στο Αριστοτέλειο και αγιογράφος των Πατριαρχείων Κωνσταντινουπόλεως και Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, αναλαμβάνει την εικονογράφησή τους εμπνευσμένη από τη λαϊκή κληρονομιά και τη βυζαντινή τεχνοτροπία. Προτείνεται ο τίτλος «Παραμύθια της Δόμνας», καθώς το όνομα Δόμνα παραπέμπει στην θρακιώτικη ιστορία και παράδοση.

Τα «Παραμύθια της Δόμνας» αποσπούν σε διαγωνισμό, βραβείο από την Εστία Ν. Σμύρνης για τη συμβολή τους στη διάσωση της παράδοσης των αλησμόνητων πατρίδων.

Καλώς ήρθες Δόμνα στη ‘’Γωνιά Χαλάρωσης’’ και σ’ ευχαριστούμε για το χρόνο σου που ξέρουμε ότι είναι λιγοστός μιας και μανούλα πολύτεκνη. Πόσα παιδάκια ολοκληρώνουν την ευτυχία σου;

Καλώς βρεθήκαμε! Κατ’αρχάς, θα’θελα να σας ευχαριστήσω για την φιλοξενία στην γωνιά χαλάρωσης.

Είμαι πράγματι μανούλα έξι παιδιών κάτι που ξενίζει κάπως στην εποχή μας.

Η ουσία είναι η αγάπη κι η αγάπη θέλει πράξη. Είναι πολύ σημαντικό να επενδύσεις αγάπη σε μια ανθρώπινη σχέση, και πόσο μάλλον στην σχέση σου με ένα παιδί. Υπάρχουν στιγμές ευτυχίας, αλλά και αδιάκοπος αγώνας. Καθώς κάθε παιδί έχει διαφορετική προσωπικότητα, απαιτεί και ανάλογη προσέγγιση. Δίνεις την αγάπη, την στοργή , το ενδιαφέρον, την στήριξη, χωρίς ιδιοτέλεια, χωρίς να απαιτείς ή να περιμένεις κάτι.

Να έρθουμε σε εσένα και πες μου. Σπούδασες Βυζαντινή μουσική , πότε έγινε αυτό και τι σε ώθησε να ασχοληθείς ;

Κατά την θητεία μου ως μέλος του Συγκροτήματος Παρ. Μουσικής του Δ. Θεσσαλονίκης απαιτείτο Δίπλωμα Βυζαντινής Μουσικής. Αποφοίτησα από την Σχολή της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης με αξιόλογους καθηγητές και Διευθυντή τον αείμνηστο Χαρίλαο Ταλιαδώρο.

Τα βιώματα της παιδικής μου και εφηβικής ηλικίας στο χωριό μου, Πολύστυλο Καβάλας, ήταν συνυφασμένα με το ψαλτήρι. Χάρη στον Παπα-δάσκαλό μας π. Θεοχάρη Μέγγα , ψάλλαμε κορίτσια-αγόρια, αρχής γενομένης από το Δημοτικό Σχολείο, Απόδειπνα, Χαιρετισμούς, Παρακλήσεις κ.α., κάτι που εξακολουθεί να γίνεται, σε κάποιο βαθμό, μέχρι σήμερα.

Θέλω να μου πεις για τα παραδοσιακά τραγούδια και ποιες κατηγορίες υπάρχουν;

Τα αρχαιότερα παραδοσιακά τραγούδια, θεωρούνται οι Παραλογές.

Η θεματολογία τους έχει τις ρίζες της πολλές φορές στην αρχαία μας Ιστορία και Μυθολογία, κάτι που πραγματικά συναρπάζει!

Άλλα είδη είναι τα Ιστορικά, τα Ακριτικά, τα Κλέφτικα, τα Κάλαντα και τα Βαΐτικα, της Αγάπης, του Γάμου, της Εργασίας, τα Νανουρίσματα, τα Ταχταρίσματα, τα Μοιρολόγια, τα του Κάτω Κόσμου και του Χάρου, τα Θρησκευτικά, της Ξενιτιάς, τα Γνωμικά-Διδακτικά.

Διαπιστώνουμε πολύ εύκολα ότι καλύπτουν όλο το φάσμα του ανθρώπινου βίου και ψυχισμού.

Έχεις μεγάλη πορεία στο χώρο του παραδοσιακού τραγουδιού , σίγουρα έχεις κάνει πολλές συνεργασίες , θα ήθελα ομως να μου πεις ποιες από αυτές ήταν σταθμός στην καριέρα σου.

Θα αναφέρω πρώτα τον μεγάλο δάσκαλο της θρακιώτικης μουσικής, Χρόνη Αηδονίδη ,με τον οποίο έχω τις περισσότερες δισκογραφικές συμμετοχές, καθώς και συναυλίες σε Ελλάδα και Ευρώπη .Το σημαντικότερο όμως για μένα, είναι η προσωπική φιλία, εκτίμηση και ευγνωμοσύνη για την μαθητεία μου κοντά του.

Η γνωριμία μου με τον ερευνητή Κώστα Τσώνη και το Συγκρότημα Δασκάλων-Νηπιαγωγών Θεσσαλονίκης, επέφερε μακροχρόνια συνεργασία και καταγραφή τραγουδιών που κατά καιρούς κοινοποιεί στην διαδικτυακή ομάδα Ανασελίτσας Δρώμενα.

Συμμετείχα σε θρακιώτικα πανηγύρια, με γνήσιους αυθεντικούς οργανοπαίκτες, όπως τον παλιό αναστενάρη Γιάννη Στρίκο στην θρακιώτικη λύρα, τον Γιάννη Ντομπρίδη και τον Χρήστο Γιαννόπουλο στην γκάιντα.

Συνεργάστηκα με πολλά αξιόλογα μουσικά σχήματα και συλλόγους, που θα σας κουράσω να αναφέρω αναλυτικά. Μαθήτευσα στο Συγκρότημα Παραδοσιακής Μουσικής του Δήμου Θεσσαλονίκης με χοράρχη τον Ιεροψάλτη Βαγγέλη Νανάκο. Η διδασκαλία των τραγουδιών γινόταν στην βυζαντινή παρασημαντική .Δινόταν ιδιαίτερη βαρύτητα στο μέτρο, την ρυθμική αγωγή. Οι περισσότεροι από τους μουσικούς του συγκροτήματος ακολούθησαν μιαν αξιόλογη καριέρα στην Αθήνα.

Μια συνεργασία-σταθμός υπήρξε και αυτή με τον συγγραφέα και αγιογράφο Κων/νο Ξενόπουλο χάρη στον οποίο εκδόθηκαν Τα Παραμύθια της Δόμνας, ένα σύνολο από εννιά αυθεντικά Θρακιώτικα παραμύθια, καταγεγραμμένα από μένα και εικονογραφημένα από τον ίδιο (τιμήθηκαν με βραβείο από την Εστία Νέας Σμύρνης). Στην ιστοσελίδα www.domnamegga.gr μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες.

Ποιές περιοχές ερμηνεύεις;

Ερμηνεύω Θράκη και Καππαδοκία απ’ όπου ελκύω την καταγωγή μου, Μικρά Ασία, Μακεδονία, Νησιά. Κάτω Ιταλία, Ιόνιο, Κύπρο και κάποια από Ήπειρο και Πόντο.

Μέσα απ’τα παραδοσιακά τραγούδια, εξιστορείται η ιστορία της πατρίδας μας;

Πολύ ωραία ερώτηση! Όχι μόνο εξιστορούν ιστορικά γεγονότα, αλλά τα Δημοτικά τραγούδια αποτελούν για τον ιστορικό και τον ερευνητή ιστορικές πηγές.

Για παράδειγμα κάποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι οι πάμφτωχοι Έλληνες ραγιάδες έδιναν με ευχαρίστηση τα παιδιά τους στο παιδομάζωμα, με την προοπτική μιάς καλύτερης ζωής.

Τί μας λέει το δημοτικό τραγούδι;

Ανάθεμά σε βασιλιά, και τρισανάθεμά σε

Με το κακόν οπόκαμες και το κακό που κάνεις.

Στέλνεις δένεις τους γέροντες, τους πρώτους, τους παπάδες,

να μάσεις παιδομάζωμα, να κάνεις Γενιτσάρους.

Κλαίν οι γονέοι τα παιδιά κι οι αδερφές τ’ αδέρφια,

Κλαίγω κι εγώ και καίγομαι κι όσο θα ζώ, θα κλαίγω.

Πέρσι πήραν το γιόκα μου, φέτος τον αδερφό μου…

Όχι απλώς καταρρίπτει αυτή την θεωρία, αλλά δίνει την πραγματική διάσταση του ανείπωτου πόνου της αφαίμαξης του Έθνους από τα νιάτα του.

Οι νέοι είναι κοντά στην παράδοση σήμερα;

Η Παράδοσή μας είναι σαν ένα πελώριο, ευσκιόφυλλο πλατάνι που λαχταράς την δροσερή σκιά του μέσα στο πολιτισμικό λιοπύρι. Η Πολιτεία, η Εκπαίδευση, τα ΜΜΕ, φροντίζουν να του στερούν το νερό, να του κουτσουρεύουν τους κλώνους.

Τα παιδιά μας διδάσκονται ελλιπώς την δημοτική ποίηση στα Νέα Ελληνικά όλων των βαθμίδων. Στα βιβλία Μουσικής, η παραδοσιακή Μουσική παρουσιάζεται με απωθητική για την εφηβική ψυχολογία, προσέγγιση.

Κι όμως υπάρχουν, και θα υπάρξουν νέοι που θα διακρίνουν διαμάντια μέσα στην περιθωριοποιημένη από το πνεύμα του μιμητισμού και της ξενομανίας, κληρονομιά μας.

Έχεις κάνει και δισκογραφική δουλειά . Θα ήθελα να μας πεις και γι’αυτό.

Τα περισσότερα τραγούδια μου, βρίσκονται στην σειρά Έλληνες Ακρίτες, στα CD: Μακεδονία- Θάσος, Χοροί και τραγούδια της Μακεδονίας, Θράκη-Αν. Ρωμυλία, Θράκη, Πόντος-Καππαδοκία, και στα CD: Στη γη του Ορφέα, Μακεδονίτικα, Τα Χάλκινα της Γουμένισσας, Πανηγυρίζοντας την Ελλάδα, αρκετά από τα οποία είναι πλέον συλλεκτικά.

Το πρώτο μου ηχογραφημένο τραγούδι η «Περπερούνα», βρίσκεται στον δίσκο «Τραγούδια της Θράκης», Εκδόσεων του Πανεπιστημίου Κρήτης, με τον Χρόνη Αηδονίδη.

Έχω πρόσφατα δημιουργήσει το κανάλι «Δόμνα Μέγγα» στο You Tube, όπου κοινοποιώ τα τραγούδια, αναφέρω σε ποιο CD περιλαμβάνεται το καθένα, τους στίχους, τους συντελεστές, στοιχεία και σχόλια τα οποία κατά καιρούς εμπλουτίζω ή ανανεώνω και πλαισιώνω με πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

Στο κανάλι προβάλλω και τραγούδια που δεν έχουν δισκογραφηθεί, θρακιώτικα, μικρασιάτικα , νησιώτικα.

Αυτή την περίοδο η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη για όλους μας , θεωρείς ότι ο κόσμος όταν αρχίσουμε να μπαινουμε σε πιο φυσιολογικούς ρυθμούς θα γυρίσει εύκολα στους συλλόγους και στα παραδοσιακά γλέντια;

Τα παραδοσιακά γλέντια κρατούν την γοητεία και την γραφικότητά τους όταν κρατούν ψηλά τον πήχη της ποιότητας.

Ένα τραγούδι που δεν παίζεται και δεν τραγουδιέται σωστά, δεν θα αγγίξει, δεν θα ξεσηκώσει, δεν θα χορευτεί. Εκτός απ’ αυτό, το παραδοσιακό γλέντι αποκτά οντότητα όταν αναφέρεται κάπου: Σ’ ένα πανηγύρι, ένα δρώμενο, ένα έθιμο. Τέλος, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η συνέπεια και ο σεβασμός στην τοπική παράδοση κάθε περιοχής.

Οι σύλλογοι προσφέρουν πολλά. Το έργο τους αφορά μεν την προβολή και ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, αλλά εξίσου σημαντική είναι η ήπια εκγύμναση του σώματος, χωρίς κινδύνους τραυματισμών, η προώθηση της εξωστρέφειας και της κοινωνικοποίησης, η ψυχοσωματική εκτόνωση. Αυτή η τόσο σημαντική πλευρά , αποτελεί όπλο ενάντια στο άγχος ,την απομόνωση ,την ένταση που υφίσταται ο άνθρωπος της εποχής μας και πρέπει να προβληθεί.

Επειδή μας έμαθες να σ’ακούμε και να τραγουδάμε και να χορεύουμε θα ήθελα να κλείσουμε την κουβέντα μας με την ευχή να γυρίσουμε σύντομα στα παλιά καλά και να σε απολαύσουμε σε ένα γλέντι παραδοσιακό και να σου ζητήσω να μας πεις εδώ για την παρέα μας δυο τρια τραγούδια.

Εύχομαι κι εγώ με τη σειρά μου να επιστρέψουμε στους χορούς και στα πανηγύρια μας με ακόμη μεγαλύτερο πάθος αλλά και με οργάνωση και προσοχή.

Ακολουθήστε τη ”Γωνιά Χαλάρωσης” στο Facebook

Δεν θα μπορούσε να κλείσει διαφορετικά αυτή η όμορφη κουβέντα , παρά μόνο με τραγούδια!!

Η Δόμνα Μέγγα έχει κανάλι στο YouTube και μπορείτε να το ακολουθήσετε από ΕΔΩ

Ερωτόκριτος!!

Σε καινούρια βάρκα μπήκα (Σμύρνη)

Μπιρμπιλομαυρομάτα μου. Ανατολική Ρωμυλία

Μπέλλα Λυμπία