Η τσουκνίδα είναι ποώδες φυτό που ευδοκιμεί στην Ευρώπη, την Ασία, τη βόρειο Αφρική και τη Βόρεια Αμερική.

Η επιστημονική της ονομασία είναι Urtica dioica και στον αγγλοσαξωνικό κόσμο είναι γνωστή ως common nettle. Το φυτό έλαβε την ονομασία του από τα συμπτώματα φαγούρας, κνησμού και κοκκινίλας που προκαλούνται κατά την επαφή με αυτό.

Μυρμηκικό οξύ, ακετυλοχολίνες και ισταμίνες, ευθύνονται για τις αντιδράσεις αυτές, η δράση ωστόσο των ουσιών αυτών εξουδετερώνεται με το βράσιμο ή το ψήσιμο.

Η ιδιότητες και τα οφέλη της τσουκνίδας σύμφωνα με το ESCOP:

Η ESCOP (Ευρωπαϊκή Επιστημονική Ένωση Φυτοθεραπείας) είναι ο πιο αξιόπιστος φορέας σε ό,τι αφορά την επίσημη αξιολόγηση της δράσης, των πεδίων εφαρμογής, αλλά και των κινδύνων, των παρενεργειών και των αντενδείξεων των θεραπευτικών φυτών. 

Πρόκειται για μια ένωση στην οποία συγκεντρώθηκαν 13 ευρωπαϊκοί επιστημονικοί σύλλογοι για τη φυτοθεραπεία, για να αξιολογήσουν τα θεραπευτικά φυτά και να δημοσιεύσουν εκθέσεις για καθένα από αυτά. Επομένως, οι πληροφορίες που ακολουθούν θεωρούνται οι πλέον έγκυρες.

Τον Ιανουάριο του 2019 δημοσιεύτηκε από την ESCOP η ανάλυση της τσουκνίδας, ενός θεραπευτικού βοτάνου που παλαιότερα το περιέγραφαν ως «αιμοκαθαρτικό» ή «αιμοπαραγωγικό». Ιστορικοί της ιατρικής αναφέρουν ότι η τσουκνίδα ενίσχυε την «αρχή του αίματος» (με την αριστοτελική έννοια). Ακόμη και αν σήμερα έχουμε νέα μοντέλα για να εξηγήσουμε τις ασθένειες, αυτό δείχνει ότι στην τσουκνίδα αναγνωριζόταν παραδοσιακά μεγάλη σημασία.

Η μονογραφία της ESCOP τοποθετεί τώρα την τσουκνίδα σε ένα πεδίο δράσεων που μπορεί να περιγραφεί με τις λέξεις-κλειδιά

• αντιφλεγμονώδες
• αναλγητικό
• διουρητικό

«Πειράματα εργαστηρίου με φύλλα τσουκνίδας έδειξαν την αντιφλεγμονώδη δράση της. Πειράματα με φύλλα ή εκχυλίσματα τσουκνίδας έδειξαν αντιδιαβητικές, ηπατοπροστατευτικές, διουρητικές, υποτασικές, αντιδιαβητικές, αναλγητικές και τοπικά αναισθητικές ιδιότητες».

Αυτό έχει ενδιαφέρον στο βαθμό που εδώ και μερικά χρόνια οι φλεγμονές θεωρούνται οι (ως τώρα υποτιμημένοι) προάγγελοι, παράγοντες κινδύνου ή αίτια διαφόρων παθήσεων.

Τα πεδία εφαρμογής της τσουκνίδας είναι, σύμφωνα με την ESCOP, τα αρθριτικά, η οστεοαρθρίτιδα, η κυστίτιδα, ενώ βοηθά και στη θεραπεία καρδιοαγγειακών νόσων:

«Οι θεραπευτικές ενδείξεις είναι η ενίσχυση της συμπτωματικής θεραπείας των αρθριτικών, της οστεοαρθρίτιδας και/ή των ρευματισμών και η προώθηση της νεφρικής αποβολής υγρών σε φλεγμονώδεις ενοχλήσεις στον κατώτερο ουροποιητικό σωλήνα».

«Ελεγχόμενες κλινικές δοκιμές με φύλλα τσουκνίδας απέδειξαν τη χρήση της ως επικουρικής θεραπείας αρθριτικών, οστεοαρθρίτιδας και/ή ρευματισμών και ως διουρητικού σε ασθενείς με καρδιακή ή χρόνια φλεβική ανεπάρκεια».

Η τσουκνίδα μπορεί όμως να χρησιμοποιηθεί και προληπτικά – ως «αιμοκαθαρτική» ή αντιφλεγμονώδης και αποτοξινωτική. Από φυτοθεραπευτική άποψη, θεωρείται φυτό κατάλληλο για την εαρινή κούρα, για παράδειγμα σε συνδυασμό με ταραξάκο και μέντα. Ρίξτε ένα κουταλάκι του γλυκού του μείγματος σε ένα μεγάλο φλιτζάνι με βραστό νερό, σουρώστε και πιείτε με μικρές γουλιές.

Η τσουκνίδα είναι γνωστή από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές της ιδιότητες.

Τα φύλλα της τσουκνίδας μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο φαγητό, στις σαλάτες, σε χόρτα, σούπες, πίτες, ροφήματα και έχουν πολλαπλά οφέλη για τον οργανισμό

Συγκεκριμένα:

Είναι πλούσια σε ασβέστιο που ωφελεί τα οστά, αλλά και σε κάλιο, συμβάλλοντας στην καλή αρτηριακή πίεση και την υγεία της καρδιάς

Έχει υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη C, που ενισχύει τις άμυνες του οργανισμού και βοηθάει στην καλύτερη απορρόφηση σιδήρου, που επίσης περιέχει, γι’ αυτό και συστήνεται σε περιπτώσεις σιδηροπενικής αναιμίας.

-Έχει υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη Κ, η οποία παίζει σημαντικό ρόλο στην πήξη του αίματος, και βιταμίνες του συμπλέγματος Β που κάνουν καλό στο νευρικό σύστημα.

-Έχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, γι’ αυτό καταπολεμά τις ελεύθερες ρίζες και εμποδίζει την πρόωρη γήρανση του οργανισμού.

-Έχει αντιμικροβιακή, αντιφλεγμονώδη και αντιρρευματική δράση. Καταπραΰνει τις φλεγμονές και πολεμά τα μικρόβια.

Η τσουκνίδα έχει στυπτικές, διουρητικές και τονωτικές ιδιότητες, καθαρίζει τον οργανισμό από τις τοξίνες, ελέγχει τις αιμορραγίες, αυξάνει την αιμογλομπίνη, ελέγχει τα ερυθρά αιμοσφαίρια και τις πηκτικές ουσίες του αίματος.

Τα οφέλη για τη γυναίκα

Η τσουκνίδα, είναι ένα από τα καλύτερα φυσικά μέσα για την αντιμετώπιση των γυναικολογικών ασθενειών ή προβλημάτων 

Επίσης επειδή ιδιαίτερα διουριτική και συμβάλλει στην τόνωση των νεφρών γι’ αυτό και βοηθάει τους καταπονημένους νεφρούς κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Πώς θα τη χρησιμοποιήσετε

Τα φύλλα χρησιμοποιούνται ως διουρητικό, για την θεραπεία της αρθρίτιδας, των ρευματισμών, της προστατίτιδας, της υψηλής αρτηριακής πίεσης και της αλλεργικής ρινίτιδας, ενώ είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά στη θεραπεία του βήχα.

Το ρόφημα τσουκνίδας βοηθάει όποιον έχει αιμορραγία, διάρροια, αιμορροΐδες, υψηλό ουρικό οξύ, έκζεμα.

Για εξωτερική χρήση είναι ένα από τα καλύτερα βότανα για την θεραπεία της λιπαρότητας των μαλλιών και της πιτυρίδας.

Παρενέργειες

Επικίνδυνη αλλεργία, λιποθυμία, πτώση πίεσης, υπογλυκαιμία, έχουν αναφερθεί. Η λήψη της δεν συνιστάται σε έγκυες, θηλάζουσες, νεφροπαθείς, καρδιοπαθείς.

Δυσμενείς αλληλεπιδράσεις έχουν αναφερθεί με διουρητικά, αντιδιαβητικά φάρμακα, αντιυπερτασικά φάρμακα.

Κατασταλτικά φάρμακα του ΚΝΣ, ηρεμιστικά και αντιπηκτικά φάρμακα. Σημαντικό πρόβλημα που αφορά το φυτό είναι ότι ευδοκιμεί συχνά σε εδάφη με υψηλό δείκτη μόλυνσης, με αποτέλεσμα συχνά να επιμολύνεται από τοξικές ουσίες.

Ο καταναλωτής πρέπει να μεριμνά για την προέλευση και την καθαρότητα του βοτάνου.

Η λήψη της τσουκνίδας πρέπει να γίνεται πάντοτε υπό την κατάλληλη ιατρική παρακολούθηση για να αποφευχθούν δυσμενείς παρενέργειες.