Ήρθε η Σαρακοστή- Έθιμα!!

Από την Καθαρά Δευτέρα μπαίνουμε και επίσημα στη Μεγάλη Σαρακοστή και φυσικά τα έθιμα δεν μπορούν να λείπουν…

Ας δούμε λίγο πιο αναλυικά:

Λαγάνα:

Πρόκειται για άζυμο άρτο ή αλλιώς για ψωμί που παρασκευάζεται παραδοσιακά χωρίς προζύμι,

ενώ το όνομά της προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό “λάγανον”, που ήταν μια πλακωτή ζύμη από αλεύρι και νερό.

Η λαγάνα συμβολίζει ένα ιστορικό γεγονός που έγινε στην Παλαιά Διαθήκη στον λαό του Ισραήλ, όπου μέχρι και σήμερα φτιάχνεται με τον ίδιο τρόπο.

Η λαγάνα, παρασκευάζεται χωρίς προζύμι, και έναν τέτοιο πρόχειρο άρτο χρησιμοποίησαν και οι  Ισραηλίτες κατά τη νύχτα της Εξόδου τους από την Αίγυπτο υπό την αρχηγία του Μωυσή.

Η ιστορία της λαγάνας διατρέχει όλη τη διατροφική παράδοση από την αρχαιότητα  μέχρι σήμερα.

Ο Αριστοφάνης στις “Εκκλησιάζουσες” λέει  “Λαγάνα πέττεται” δηλ .”Λαγάνες γίνονται”.

Ο δε Οράτιος στα κείμενά του αναφέρει τη λαγάνα ως “Το γλύκισμα των φτωχών”. 

Το έθιμο της λαγάνας παρέμεινε αναλλοίωτο ανά τους αιώνες και συνηθίζεται να παρασκευάζεται με μεράκι από τον αρτοποιό της γειτονιάς,

τραγανή λαχταριστή και σουσαμένια και καταναλώνεται κατά την Καθαρά Δευτέρα, την Πρωτονήστιμη Δευτέρα της Σαρακοστής.

Η ονομασία της “Καθαρά” προήλθε από τη συνήθεια που είχαν οι νοικοκυρές το πρωί της ημέρας αυτής, να πλένουν με ζεστό νερό και στάχτη όλα τα μαγειρικά σκεύη, ως “ημέρα κάθαρσης”.

Στη συνέχεια τα κρεμούσαν στη θέση τους όπου και παρέμεναν μέχρι τη λήξη της νηστείας. 

Επίσης κατά την ημέρα αυτή εξέρχονταν όλοι οικογενειακώς στην ύπαιθρο και έστρωναν κάτω στη γη και έτρωγαν νηστίσιμα φαγητά όπως χαλβά, ελιές, ταραμά και λαγάνα. 

Κυρά Σαρακοστή

Από την Καθαρά Δευτέρα προετοιμάζεται ο άνθρωπος, μετά τις εορτές και την καλοφαγία των Αποκρεών, να καθαρίσει την ψυχή και το σώμα του,

για να φτάσει στο τέρμα δηλαδή στο Πάσχα και να αναστηθεί ξανά με την Ανάσταση του Κυρίου.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η κυρά Σαρακοστή .

Επειδή παλιά δεν είχαν τα ημερολόγια για να μετρούν το πέρασμα της νηστείας, έφτιαχναν ένα μετρητάρι.

Έφτιαχναν ένα  κουκλάκι σε σχήμα γυναίκας με επτά πόδια, όσες και οι εβδομάδες από την Καθαρή Δευτέρα μέχρι την Κυριακή του Πάσχα. 

Σε κάποια μέρη έπαιρναν ένα κομμάτι χαρτί και ζωφράφιζαν τη Σαρακοστή σαν μια καλόγρια

Δεν της έβαζαν στόμα γιατί αντιπροσώπευε τη νηστεία.

Τα χέρια της ήταν σταυρωμένα από τις πολλές προσευχές.

Και είχε εφτά πόδια, ένα για κάθε βδομάδα της Σαρακοστής.

Με το ψαλίδι κόβανε την κυρά Σαρακοστή και την κρεμούσαν στον τοίχο.

ΚάθεΣάββατο της έκοβαν ένα πόδι.

Το τελευταίο πόδι το κόβανε το Μεγάλο Σάββατο και το βάζανε μέσα σε ένα ξερό σύκο ή σε ένα καρύδι και όποιος το έβρισκε πίστευαν πως θα ήταν καλότυχος.

Αλλού την έκαναν και πάνινη την κυρά Σαρακοστή και τη γέμιζαν με πούπουλα.

Σε άλλα μέρη της Ελλάδας η Κυρά Σαρακοστή ήταν φτιαγμένη από ζυμάρι.

Το ζυμάρι φτιαχνόταν με αλεύρι, αλάτι και νερό. Η διαδικασία ήταν κι εδώ η ίδια όπως και με την χάρτινη.

Μια παραλλαγή του εθίμου της Κυράς Σαρακοστής είναι φτιαγμένη από πανί και γεμισμένη με πούπουλα.

Την κυρά Σαρακοστή τη φτιάχνουμε με αρκετό αλάτι, για να μη χαλάσει μέχρι να περάσουν οι σαράντα εννέα μέρες της νηστείας και γι’ αυτό ΔΕΝ την τρώμε!

ΧΑΣΚΑ

Το έθιμο της «Χάσκας» πραγματοποιείται την Κυριακή της Τυρινής, πριν ξεκινήσει η νηστεία της Σαρακοστής.

Το μεγαλύτερο άτομο της οικογένειας δένει την άκρη μίας κλωστής ή κορδέλας σε ένα ραβδάκι και στην άλλη άκρη ένα καθαρισμένο, βραστό αυγό.
Η οικογένεια κάνει έναν κύκλο και το αυγό αιωρείται από στόμα σε στόμα μέχρι κάποιος να καταφέρει να το αρπάξει, δαγκάνοντάς το χωρίς όμως την βοήθεια των χεριών του.

Το γέλιο είναι σίγουρο γιατί δεν είναι καθόλου εύκολο να αρπάξεις ένα αυγό που πότε γλιστράει στο μάγουλο, πότε χτυπάει στο κούτελο.
Η σημασία του εθίμου είναι ότι, για όσους θα ακολουθήσουν την νηστεία της Σαρακοστής, το στόμα θα «κλείσει» με ένα αυγό

και με ένα αυγό, το κόκκινο αυγό της Ανάστασης, θα «ανοίξει» πάλι μιας και το διάστημα που μεσολαβεί καταλύει μόνο λάδι.

Επίσης, σε ορισμένες περιοχές, την ίδια μέρα, πριν ή μετά το έθιμο της χάσκας, ζητάνε συγχώρεση ο ένας από τον άλλον προκειμένου η νηστεία της Σαρακοστής να τους βρει και καθαρούς στις ψυχές.

Εδώ είναι η ομάδα μας στο Facebook και εδώ  η σελίδα μας!!