Η Ιστορία των διακοπών …μέσα στο χρόνο..

Η ιστορία των διακοπών : Πως ξεκίνησαν όλα

Τα «μπάνια του λαού» δεν ήταν πάντοτε προνόμιο και δεν έπαιρναν πάντα τα βουνά για σκι, αυτοσυγκέντρωση ή για να βρουν τα σωστά τσάκρα για την ηρεμία τους. Και φυσικά δεν έπιαναν τις παραλίες να κάνουν εξωτικό μαύρισμα.

Στο σημερινό άρθρο θα επιχειρήσουμε  μια βουτιά στην ιστορία των καλοκαιρινών διακοπών και των ταξιδιών αναψυχής, μιας ανάγκης τόσο παλιάς όσο και η ανθρωπότητα.

Οι εκδρομές των αρχαίων

Πολλούς αιώνες πριν ακουστεί για πρώτη φορά η λέξη «τουρίστας» στην ανθρωπότητα, οι αρχαίοι πολιτισμοί είχαν αγκαλιάσει την αξία του ταξιδιού, από την στιγμή που ανακαλύφθηκε ο τροχός και το χρήμα.

Από τα εμπορικά ταξίδια της Μεσοποταμίας ξεκινά μια παράδοση χιλιετηρίδων, που φυσικά δεν άφησε ασυγκίνητα τα ιδιαίτερα ανήσυχα πνεύματα των αρχαίων Ελλήνων.

Μπορεί να μην είχαν «θεσμοθετηθεί» οι καλοκαιρινές διακοπές, αλλά έβρισκαν πάντα αφορμές να εκδράμουν προς

υπαίθρια θέατρα,

θρησκευτικές τελετές,

μαντεία και ιερατεία,

φημισμένα ιατρικά κέντρα όπως το ασκληπιείο της Κω,

θερινούς αγώνες και τελετές,

με αποκορύφωμα φυσικά τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Από τότε ωστόσο τίθεται και ο ταξικός χαρακτήρας των ταξιδιών, αφού μόνο τα μέλη των υψηλότερων κοινωνικών τάξεων είχαν την δυνατότητα να ταξιδέψουν.

Οι ρωμαϊκές εξοχικές κατοικίες

Αυτοί στους οποίους χρωστάμε την καθιέρωση της έννοιας των καλοκαιρινών διακοπών είναι οι αρχαίοι Ρωμαίοι.

Από τον 2ο π.Χ. αιώνα, οι εξοχικές κατοικίες των Ρωμαίων αριστοκρατών αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής της «υψηλής κοινωνίας».

Μάλιστα, υπήρχαν οι παραθαλάσσιες εξοχικές κατοικίες, που προτιμούνταν την άνοιξη, και οι ορεινές εξοχικές κατοικίες, που προτιμούνταν τα καλοκαίρια, κυρίως για να αποφεύγονται οι ορδές λαϊκών στρωμάτων στις ακτές.

Η περιοχή της Νάπολης υπήρξε αγαπημένο θέρετρο των Ρωμαίων.

Ετοιμάζοντας ταξίδι… στον Μεσαίωνα

Από το τέλος των ρωμαϊκών χρόνων, μέχρι την Αναγέννηση και τις απαρχές του 19ου αιώνα, το ταξίδι συνέχιζε να παραμένει προνόμιο των υψηλών τάξεων.

Τα θρησκευτικά ταξίδια και οι επισκέψεις σε ιαματικές πηγές ήταν οι δημοφιλέστερες καλοκαιρινές «διακοπές»,

αλλά καθιερώθηκε και ο θεσμός του «Grand Tour», των ταξιδιών που επιχειρούσαν οι γόνοι αριστοκρατών γυρίζοντας ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο (της Ελλάδας φυσικά περιλαμβανομένης, εξαιτίας της κλασικής της παράδοσης).

Το «Μεγάλο Ταξίδι» δεν ήταν υπόθεση αμιγώς καλοκαιρινή, καθώς συχνά διαρκούσε περί τα τρία χρόνια και είχε ως στόχο όχι την αναψυχή αλλά την διεύρυνση του μυαλού και του πνεύματος.

Οι πρώτοι τουρίστες

Τα πάντα αλλάζουν όταν στην ζωή της ανθρωπότητας μπαίνει η ατμομηχανή. Από τις αρχές του 19ου αιώνα, τα τρένα και τα ατμόπλοια κάνουν τα ταξίδια ασφαλέστερα και τα αστικά στρώματα μπαίνουν στο παιχνίδι των διακοπών.

Σημαντικός «σταθμός» της Ιστορίας του τουρισμού είναι η ίδρυση από τον Thomas Cook

του πρώτου ταξιδιωτικού πρακτορείου, που αναλάμβανε να πουλήσει πακέτα διακοπών, περιλαμβανομένων μετακινήσεων αλλά και κουπονιών διαμονής.

Το ημερολόγιο έδειχνε 5 Ιουλίου του 1841, ημερομηνία γέννησης της λέξης «τουρίστας» (από την αγγλική λέξη «tour»).

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, οι σιδηρόδρομοι φέρνουν και την αμερικανική αστική τάξη στις παραλίες, για λόγους υγείας και ξεκούρασης.

Ωστόσο, το θρησκευτικό στοιχείο επικρατεί, καθώς οι σημαντικότερες παραθεριστικές δομές είναι εκκλησιαστικές και αναλαμβάνουν να προστατεύσουν τον αθώο και ιερό χαρακτήρα των καλοκαιρινών διακοπών,

μακριά από καταχρήσεις και σεξουαλικά θέλγητρα, ώστε ο παραθερισμός να μην συνοδεύεται με… ένοχες συνειδήσεις.

Όταν κλείνουν τα σχολεία

Η θρησκευτική σφραγίδα φιγουράρει και στον θεσμό της παιδικής κατασκήνωσης. Η πρώτη επίσημη θερινή κατασκήνωση για παιδιά ιδρύθηκε στην Ζυρίχη στα μέσα του 19ου αιώνα από έναν επίσκοπο,

ενώ στην συνέχεια υποστηρίχθηκε από τον θεσμό του προσκοπισμού, δημιουργώντας μία σταθερή εναλλακτική για την σχολική ανάπαυλα.

Βέβαια η έννοια σχολική ανάπαυλα επικράτησε για διαφορετικούς λόγους σε κάθε χώρα .

Στις ΗΠΑ για παράδειγμα, η καθιέρωση των καλοκαιρινών διακοπών στα σχολεία συνδέεται με την ανάγκη των παιδικών χεριών στις αγροτικές εργασίες του καλοκαιριού.

Σήμερα, φυσικά, οι σχολικές διακοπές έχουν καθιερωθεί ως δικαίωμα των παιδιών στην πνευματική ξεκούραση, αν και η διάρκεια του σχολικού έτους παρουσιάζει σημαντικές αποκλίσεις από χώρα σε χώρα .

Σε ορισμένα ασιατικά κράτη για παράδειγμα διαρκεί 48 ολόκληρες εβδομάδες, την ίδια στιγμή που στην Ελλάδα η  καλοκαιρινή ξεκούραση έχει καθοριστεί στους τρεις μήνες.

Τα καλοκαίρια του 20ού αιώνα

Η κοινωνική ελίτ συνεχίζει να απολαμβάνει το μεγάλο μέρος της πίτας των καλοκαιρινών διακοπών μέχρι και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Τότε είναι που επιχειρείται ο εκδημοκρατισμός του τουρισμού, σύμφωνα με την Γαλήνη Μουτάφη, καθηγήτρια και συγγραφέα του βιβλίου «Έρευνες για τον τουρισμό στην Ελλάδα και την Κύπρο».

Όπως δηλώνει μέχρι τότε διακοπές έκαναν μόνο μέλη της ελίτ, κυρίως άνδρες, διότι ο τουρισμός προϋπέθετε χρήματα, πολιτισμικό κεφάλαιο και γνώσεις.

Σημαντικοί παράγοντες που ώθησαν τον παραθερισμό ήταν η ανάπτυξη των μέσων μαζικής μεταφοράς, η αύξηση της κινητικότητας των ανθρώπων, η αύξηση του εισοδήματος, η μείωση της εργάσιμης εβδομάδας, τα εργασιακά δικαιώματα (σύνταξη) κ.ά.

Με φορείς πρώτα τη μεσαία τάξη και στη συνέχεια τα κατώτερα στρώματα, με τη συμμετοχή γυναικών, οι οποίες άρχισαν ”καθυστερημένα” να ταξιδεύουν, ο τουρισμός μετά τον πόλεμο αποκτά νέο περιεχόμενο».

Στην ίδια έρευνα, γίνεται λόγος για τον νόμο 4377 του 1929, στον οποίο δόθηκε σημασία στη βελτίωση των ξενοδοχειακών παροχών, ενώ την ίδια περίοδο, ελληνικές Τράπεζες πρόσφεραν σε πελάτες τους βραχυπρόθεσμες οικονομικές διευκολύνσεις υπό τη μορφή δανείων και επιδοτήσεων για τη δημιουργία ξενοδοχειακών καταλυμάτων.

Τον Μεσοπόλεμο γίνεται το σημαντικότερο «άνοιγμα» το οποίο επιτρέπει στα πλήθη να συγχρωτιστούν στις ακτές.

Το περιοδικό Πάνθεον αναφέρει σε έκδοση του 1936 για τις περίφημες «μικτές» παραλίες μπαιν-μιξτ:

«Τώρα επεκράτησε παντού να γίνωνται μπαιν-μιξτ και πρέπει ο άνδρας να είναι προσεκτικός απέναντι των γυναικών και να μην προκαλή με τη στάση του επεισόδια, που μπορούν νάχουν δυσάρεστες συνέπειες.

Επειδή οι γυναίκες είναι αναγκασμένες να δείχνουν μέλη του σώματος, που εις άλλες περιστάσεις είναι κρυμμένα,

δεν πρέπει να παρατηρούμε εκείνες που λούζονται μαζί μας με τέτοιο τρόπο, ώστε και αυτές να τις ενοχλούμε και μεις να φαινόμαστε κακοαναθρεμμένοι.

Δεν απαγορεύονται δε μόνον οι ενοχλήσεις με τα μάτια και οι χειρονομίες, αλλά και κάθε άλλο που δυσαρεστεί τις ξένες κυρίες. Το μπανιερό του ανδρός πρέπει να είναι σεμνό και να μη αναγκάζει τις κυρίες να γυρίζουν το βλέμμα αλλού.

Αλλά και οι κινήσεις των λουόμενων πρέπει να είναι προσεκτικές. Συμβαίνει πολλές φορές να προκαλεί την αηδία μία απρόσεκτη κίνηση και να προκαλεί σχόλια που δεν είναι κολακευτικά».

Αμέσως μετά, στην Ελλάδα ο τουρισμός θεριεύει και αποφασίζεται να αξιοποιηθούν τα θέλγητρα των νησιών, που έχουν μείνει ανεκμετάλλευτα και παρθένα ως την δεκαετία του ’50.

Κάπου εκεί αρχίζει και ο «μύθος» του Ζορμπά και τα κλισέ που παραδοσιακά αποτελούν την βασική γραμμή της τουριστικής προώθησης της χώρας.

Τα μπάνια του λαού

Στις επόμενες δεκαετίες, ελληνικό καλοκαίρι σημαίνει νησιά, rooms to let και greek kamaki, αλλά και διακοπές διαρκείας για κάθε οικογένεια.

Τα πιο λαϊκά στρώματα επιλέγουν τα πατρικά τους σπίτια, τα χωριά τους ή τα φθηνά δωμάτια σε παραθαλάσσια θέρετρα για όλο το καλοκαίρι.

Τα νησιά γνωρίζουν δόξες χάρη στο διεθνές jet set που τα επισκέπτεται, ιδιαίτερα στις δεκαετίες του ’60 και του ’70, οπότε και οι παγκοσμίου φήμης Έλληνες κροίσοι φιλοξενούν διάσημους αστέρες.

Οι πιτσιρικάδες της πόλης κατηφορίζουν προς τις κοντινές παραλίες, στοιβαγμένοι σε λεωφορεία, ενώ το ελληνικό κράτος θεσπίζει και τα κουπόνια κοινωνικού τουρισμού,

μία ακόμη ένδειξη του αυτονόητου χαρακτήρα που έχουν πάρει οι εν Ελλάδι διακοπές ως δικαίωμα.

Τα πράγματα αλλάζουν όσο ανεβαίνει το βιοτικό επίπεδο και όσο οι Έλληνες βρίσκουν διεξόδους, χάρη σε φθηνά αεροπορικά εισιτήρια και αξιοποίηση «χειμερινών» αργιών, σε προορισμούς του εξωτερικού.

Έτσι, τα καλοκαιρινά τους ταξίδια διαρκούν λιγότερο, ενώ αναπτύσσονται περισσότερο οι εξειδικευμένοι τομείς τουρισμού (θρησκευτικός, εναλλακτικός, φυσιολατρικός, τρίτης ηλικίας, αγροτουρισμός κ.ο.κ.)

Και μπορεί τα τελευταία χρόνια, οι έρευνες να κάνουν λόγο για αυξανόμενα ποσοστά όσων, λόγω κρίσης, δηλώνουν πως δεν θα κάνουν καθόλου διακοπές,

αλλά οι εξορμήσεις στις κοντινές παραλίες επανέρχονται στο προσκήνιο, ενώ τα καταλύματα των νησιών γεμίζουν και πάλι ασφυκτικά με ξένους τουρίστες.

πηγή πληροφοριών: https://www.omorfizoi.gr

Ακολουθήστε τη σελίδα μας στο Facebook ή Την ομάδα μας στο Facebook