Σύρος: Μια αρχόντισσα στις Κυκλάδες!!

H πνευματική παράδοση του νησιού προσελκύει το τουριστικό ενδιαφέρον, καθώς και επισκέπτες υψηλού μορφωτικού και κοινωνικού επιπέδου.

Τόσο τα εντυπωσιακά αρχοντικά, όσο και η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική των δημοσίων κτιρίων δίνουν στην Ερμούπολη την αίσθηση ενός υπαίθριου μουσείου.

Έτσι δεν είναι τυχαίο που τη Σύρο την λένε ”Αρχόντισσα των Κυκλάδων”!!

Το όνομα Σύρος προέρχεται από τη λέξη “Σούρ” ή “Οσούρα” που σήμαινε βραχώδης στα αρχαία Φοινικικά. Ο Όμηρος την αναφέρει στην Οδύσσεια ως “Συρίη”.

Τα αρχαιολογικά ευρήματα που ήρθαν στο φως στα τέλη του περασμένου αιώνα στην Χαλανδριανή,

στα Βορειοανατολικά του νησιού, χρονολογούνται από το2.800 π.Χ., την δεύτερη περίοδο του Πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού.

Τα ευρήματα είναι κυρίως τάφοι, ειδώλια, αγγεία και σκεύη τα οποία σήμερα βρίσκονται

στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας,

στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Γουλανδρή

και στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σύρου.

Τον 5ο και 4ο αιώνα π.Χ. η Σύρος υπήρξε μέλος της Αθηναϊκής συμμαχίας.

Μετά από μία περίοδο αναταραχών τον 3ο αιώνα π.Χ., κατά τον 2ο αιώνα π.Χ το νησί ακμάζει και πάλι.

Τον επόμενο αιώνα η Σύρος εξελίσσεται σε σημαντικό ακτοπλοϊκό κόμβο.

Στους αιώνες που ακολουθούν, το νησί αποτελεί μόνιμο στόχο των πειρατών και ο πληθυσμός του μειώνεται σημαντικά.

Κατά τους πρώτους βυζαντινούς χρόνους

 αρχίζει η οικοδόμηση του οικισμού τηςΆνω Σύρου.

Το 1207 ο οικισμός καταλήφθηκε από τους Ενετούς και κατά την διάρκεια της Λατινοκρατίας, οι ντόπιοι ασπάζονται το καθολικό δόγμα.

Το 1566 η Σύρος πέρασε στην εξουσία των Τούρκων αλλά καθ’ όλη την περίοδο της Τουρκοκρατίας τελούσε υπό την προστασία του Πάπα και του βασιλιά της Γαλλίας.

Το 1617 ο Τουρκικός στόλος καταστρέφει το νησί. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι από τον 16ο μέχρι και τον 18ο αιώνα, ο πληθυσμός ανέρχονταν περίπου σε 2500 Καθολικούς και 150-200 Ορθόδοξους.

Το 1728 το νησί προσβάλλεται από την πανούκλα, η οποία υποχώρησε τον Ιανουάριο του επόμενου έτους 1729 τις παραμονές της μνήμης του Αγίου Σεβαστιανού, αφήνοντας εκατοντάδες νεκρούς.

Όμως, σιγά σιγά και μέχρι το 19ο αιώνα παρουσιάζεται οικονομική άνθιση και περνά στην ανάπτυξη της αυτοδιοίκησης και τη συνέλευση του κοινού.

Ο πληθυσμός του νησιού διπλασιάζεται φτάνοντας τους 4000 κατοίκους, ενώ παρουσιάζεται μεγάλη ανάπτυξη στις εμπορικές συναλλαγές και στη ναυτιλία.

Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 οι πρόσφυγες από τη Σμύρνη και τ΄ Αϊβαλί, αλλά και από τα γύρω νησιά, κυρίως τη Χίο και τα Ψαρά,

βρίσκουν καταφύγιο στο νησί, όπου χτίζουν τις πρώτες κατοικίες και τον πρώτο ορθόδοξο ναό

και έτσι, σιγά σιγά η Ερμούπολη μετατρέπεται σε μια πόλη-κόσμημα, με έντονους ρυθμούς ζωής και αρχιτεκτονικά μεγαλεία,

ενώ η εμπορική δραστηριότητα ολοένα και αυξάνεται.

Η δημιουργία της Ερμούπολης αρχίζει από το 1822.

Γίνεται από πρόσφυγες που έρχονται σταδιακά στο νησί από τη Μικρά Ασία, τη Χίο, την Κάσο, τα Ψαρά και την Κρήτη.

 Η Ερμούπολη («Πόλη του Ερμή») παίρνει το όνομά της στα 1826 μετά από πρόταση των πρώτων οικιστών της πόλης, προς τιμή του αρχαίου θεού του εμπορίου Ερμή με παράλληλη αναφορά στις εμπορικές δραστηριότητες των κατοίκων της.

Αναπτύσσεται ταχύτατα σε μεγάλο εμπορικό κέντρο και γίνεται το σημαντικότερο λιμάνι της Ανατολικής Μεσογείου.

Το 1823 ιδρύεται στην Ερμούπολη το πρώτο νοσοκομείο της Ελλάδας και το 1833 η Ερμούπολη γίνεται πρωτεύουσα του Νομού Κυκλάδων.

Την ίδια χρονιά λειτουργεί στην πόλη και το πρώτο στην Ελλάδα Γυμνάσιο με ιδρυτή τον Νεόφυτο Βάμβα, εκπαιδευτικό και κληρικό πρόσφυγα από την Χίο.

Στο Γυμνάσιο αυτό θα φοιτήσει και θα αποφοιτήσει ο Ελευθέριος Βενιζέλος.

Στα 1861 ιδρύεται το Νεώριο, το πρώτο ναυπηγείο στην Νεότερη Ελλάδα και διάφορα μικρά ναυπηγεία στα οποία εργάζονται  περίπου 2.000 άτομα.

Στις ναυπηγικές εγκαταστάσεις της Ερμουπόλης  κατασκευάζονται σχεδόν 80 πλοία το χρόνο και εδώ ναυπηγείται, το 1854, το πρώτο ελληνικό ατμόπλοιο.

Ταυτόχρονα αναπτύσσονται, ιδίως μετά το 1855,

η τραπεζική και ασφαλιστική αγορά,

η βιομηχανία,

η βυρσοδεψία,

η σαπωνοποιία,

η σιδηρουργία,

η αλευροποιία,

η κλωστοϋφαντουργία, κλπ.

Η μεγάλη ακμή της πόλης συνεχίζεται μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, με το νησί να αριθμεί περισσότερους από 30.000 κατοίκους.

Τα  δεινά του Β’ Παγκόσμιου Πόλεμου πλήττουν βαρύτατα τη Σύρο και η οικονομική παρακμή εντείνεται κατά τις μεταπολεμικές δεκαετίες.

Όμως, ήδη από τη δεκαετία του 1980, με τη γενικότερη βελτίωση της οικονομίας και την άνοδο του βιοτικού επιπέδου στην Ελλάδα, εμφανίζονται στοιχεία ανάκαμψης της συριανής οικονομίας, με κύριο άξονα τον τουρισμό.

Παράλληλα, η επαναλειτουργία των ναυπηγείων και άλλες παράπλευρες δράσεις φανερώνουν την ανοδική πορεία της Σύρου.

ΠΑΡΑΔΟΣΗ 

Τα ήθη, τα έθιμα και οι παραδόσεις της Σύρου

Οι Φωταρίδες

Τον δεκαπενταύγουστο στο χωριό Κίνι όλες οι οικογένειες στολίζουν το εξωτερικό των σπιτιών τους με φωτιές που έχουν ανάψει μέσα σε μικρά τσίγκινα ντενεκεδάκια, ενώ τα παιδιά αναλαμβάνουν να στολίσουν με τον ίδιο τρόπο την παραλία και τα γύρω πεζούλια.

Ο Κλήδονας

Κατά το έθιμο του Κλήδονα στις 24 Ιουνίου όλοι οι κάτοικοι στα Χρούσσα μαζεύονται σε ένα δημοτικό σχολείο του χωριού, ανάβουν φωτιές και καίνε τα πρωτομαγιάτικα στεφάνια.

Τα Χοιροσφάγια

Ένα έθιμο που αναβιώνει από τα πολύ παλιά χρόνια και αφορά το μεγάλωμα των χοίρων και τον τεμαχισμό τους για τον εορτασμό των Χριστουγέννων. Με βάση την παράδοση κανένα κομμάτι του χοίρου δεν έμενε ανεκμετάλλευτο, αλλά μετατρεπόταν σε λουκάνικα, λούζα, γλύνα και πηχτή για τις κρύες νύχτες του χειμώνα. Τα Χοιροσφάγια φυσικά συνοδεύονται από χορό, τραγούδι και τοπικά εδέσματα.

Το Καρναβάλι της Σύρου

Το διήμερο καρναβάλι της Σύρου είναι από τα πιο ξακουστά καρναβάλια στην Ελλάδα. Διοργανώνεται κάθε χρόνο μια μεγάλη παρέλαση με άρματα, τόσο στην Άνω Σύρο όσο και στην Ερμούπολη και η διάθεση παραμένει ανεβασμένη καθ’ όλη τη διάρκεια του καρναβαλιού με μουσική, χορό και παραδοσιακές λιχουδιές.

Το Πάσχα

Η κατανυκτική ατμόσφαιρα του νησιού σε συνδυασμό με την Ορθόδοξη και την Καθολική συνύπαρξη κάνουν το Πάσχα στη Σύρο μια πραγματικά ασυναγώνιστη εμπειρία με την περιφορά των επιταφίων από ορθόδοξους που συνήθιζαν παλαιότερα να κρατούν στα χέρια κοντάρια, ζάρια, σφουγγάρια και χιτώνες συμβολίζοντας τα πάθη του Χριστού και την περιφορά του αγάλματος του Ιησού αμέσως μετά την Ανάσταση από τους καθολικούς.

Σημαντικές τοποθεσίες:

 Στο βόρειο μέρος του νησιού, ο ονομαζόμενος όρμος των «Γραμμάτων» προσέφερε πάντα στους ναυτικούς ένα σίγουρο καταφύγιο όταν ο καιρός ήταν κακός.

Προφυλαγμένος τελείως από τους βοριάδες, που πνέουν συχνά στο Αιγαίο, αλλά και από τους νοτιάδες, ειδικά στο βορειοδυτικό του μέρος,

ο όρμος των «Γραμμάτων» υπήρξε από την αρχαιότητα ένα καλό, αξιόπιστο αραξοβόλι.

Στο σημείο αυτό, όπου στην ακτή υπάρχουν λείοι βράχοι, συνήθιζαν να δένουν τα πλοία, όταν ο καιρός δεν τους επέτρεπε να ταξιδέψουν. Εδώ περίμεναν οι ναυτικοί την αλλαγή του καιρού για να συνεχίσουν το ταξίδι τους.

Στην περίοδο της αναμονής προσεύχονται στους θεούς τους για να τους ευχαριστήσουν γιατί τους έσωσαν από την κακοκαιρία

αλλά και για να παρακαλέσουν ώστε να συνεχίσουν ακίνδυνα το ταξίδι τους.

Τις ευχές και τις προσευχές τους τις σκάλιζαν στα λεία μαρμάρινα βράχια της ακτής.
Ετσι λοιπόν και ο όρμος ονομάστηκε «Γράμματα».

Οι επιγραφές αυτές σώζονται, αν και ταλαιπωρημένες από τον χρόνο, μέχρι και σήμερα.

Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους χρονολογούνται από την κλασική αρχαιότητα μέχρι και τον μεσαίωνα.

ΚΑΣΤΡΙ 

Σε απόσταση 45 περίπου λεπτών από τη Χαλανδριανή ανακαλύφθηκε ένας προϊστορικός οικισμός από τα τέλη της Πρωτοκυκλαδικής περιόδου που καλύπτει μια έκταση 3,5 – 5 στρέμματα.

Στον χώρο αυτόν οι ανασκαφές έφεραν στο φως ένα νεκροταφείο με 600 περίπου τάφους, καθώς και ευρήματα ανυπολόγιστης αξίας

που δείχνουν ότι στην περιοχή είχε αναπτυχθεί η κεραμική, η λιθοτεχνία και η μεταλλοτεχνία.

Τα διάφορα αγγεία, κοσμήματα και είδη οικιακής χρήσης που βρέθηκαν, επίσης, κατά της ανασκαφές στην ευρύτερη περιοχή δείχνουν ότι επρόκειτο για έναν ιδιαίτερα ανεπτυγμένο οικισμό.

Οι δύο αρχαιολογικοί χώροι Χαλανδριανή και Καστρί συνδέονται με ένα μακρύ αλλά και δύσβατο μονοπάτι που αξίζει, όμως, κανείς να ακολουθήσει, καθώς οδηγεί στα βάθη της ιστορίας.

Η Σύρος επιπλέον έχει εκπληκτικές παραλίες , νόστιμη κουζίνα και ιδανικός τόπος διακοπών συνδυάζοντας κοσμοπολίτικο σκηνικό με εκπληκτική φύση…Ελάτε να πάρουμε μια μικρή γεύση Σύρου και ίσως σκεφτούμε φέτος να κάνουμε μια επίσκεψη από κοντά!!

πηγή πληροφοριών :https://www.syrosisland.gr/

Ελάτε στην παρέα της ”Γωνιά Χαλάρωσης” στο Facebook