Η πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης το 1917..

Και έγινε η σπίθα ..πυρκαγιά…

Όλοι έχουμε ακούσει , έχουμε διαβάσει για την πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης το 1917…πως άρχισε λοιπόν..

Όλα άρχισαν από μια σπίθα και έναν Βαρδάρη..Όλοι γνωρίζουν ότι όταν πιάνει δυνατός Βαρδάρης στην Θεσσαλονίκη, τα μποφόρ κρατούν δυο μέρες.

Αυτές οι δύο μέρες ήταν αρκετές για να καεί ολόκληρη η πόλη.

Αν η φωτιά ξεκινούσε από τα Ανατολικά, ο Βαρδάρης δεν θα είχε τι να κάψει και θα σταματούσε. Όμως ξεκίνησε από Δυτικά και αυτό ήταν η αιτία για να επεκταθεί και να κάψει όλη την πόλη.

Το 1917 η Θεσσαλονίκη ήταν μια πόλη που ζούσε υπό «ιδιόμορφες συνθήκες».

Μόλις πέντε χρόνια μετά την ενσωμάτωσή της στο ελληνικό κράτος ήταν η έδρα της προσωρινής κυβέρνησης του Ελευθέριου Βενιζέλου, ενώ ο πληθυσμός της είχε

μέσα σε μερικούς μήνες υπερδιπλασιαστεί εξαιτίας της αποβίβασης και στρατοπέδευσης σε αυτήν

200.000 Άγγλων, Γάλλων, Σέρβων και Ρώσων στρατιωτών, καθώς και προσφύγων από την Ανατολική Μακεδονία.

Η πυρκαγιά ξεκίνησε από …τηγανιτές μελιτζάνες

Η καταστροφική πυρκαγιά του 1917 στη Θεσσαλονίκη ξεκίνησε από ένα χαμόσπιτο στην οδό Ολυμπιάδος 3 στα σύνορα με την Ανω Πόλη,

κάπου στην τουρκική συνοικία του Μεβλεχανέ, όπου ο ιδιοκτήτης το είχε νοικιάσει σε Έλληνες πρόσφυγες

Η φωτιά προκλήθηκε όταν από το τηγάνι της νοικοκυράς που τηγάνιζε μελιτζάνες έπεσε μια σπίθα σε παρακείμενη αποθήκη με άχυρο κι έτσι ξεκίνησαν όλα!

Ηταν αργά το μεσημέρι της 5ης Αυγούστου 1917 στη βορειοδυτική άκρη των τειχών της πόλης.

Η φωτιά στην τουρκική συνοικία Μεβλανέ επεκτάθηκε μερικές ώρες αργότερα σε ολόκληρη τη Θεσσαλονίκη, κατακαίοντας το λεγόμενο ιστορικό της κέντρο περνώντας την Εγνατία οδό, γλείφοντας τα σπίτια μέχρι την άκρη της παραλίας!

Η φωτιά διήρκεσε σχεδόν τρεις ημέρες (περίπου 32 ώρες), από την 5η ως την 7η Αυγούστου και προκάλεσε τη μεγαλύτερη καταστροφή της πόλης τα νεότερα χρόνια.

Δημιούργησε μεγάλα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα σε μία πόλη που ήταν ήδη επιβαρυμένη από πληθυσμούς προσφύγων από τη βουλγαροκρατούμενη Θράκη και από περιοχές της ευρύτερης Μακεδονίας λόγω του πολέμου στο Μακεδονικό Μέτωπο.

Ποιος μπορούσε να φανταστεί ότι η φωτιά μέσα σε λίγες ώρες θα εξαπλωνόταν με μεγάλη ταχύτητα

και σε λιγότερο από τρία εικοσιτετράωρα θα κατέστρεφε σχεδόν ολοκληρωτικά το μεγαλύτερο τμήμα του ιστορικού κέντρου της πόλης.

Βέβαια, τον 19ο αιώνα οι καταστροφές ολόκληρων συνοικιών από φωτιές δεν ήταν άγνωστο φαινόμενο.

Οι λόγοι που εξαπλώθηκε η φωτιά στη Θεσσαλονίκη κι έφτασε πολύ γρήγορα μέχρι τη θάλασσα σχετίζονται με την ίδια τη ρυμοτομία της πόλης,

αλλά και με το γεγονός ότι οι συμμαχικές δυνάμεις που είχαν στρατοπεδεύσει έξω από τη Θεσσαλονίκη

χρησιμοποιούσαν το λιγοστό νερό που υπήρχε λόγω ανομβρίας, για να καλύπτουν τις δικές τους ανάγκες.

Αρχικά η πυρκαγιά ακολούθησε δύο κατευθύνσεις: προς το Διοικητήριο μέσω της οδού Αγ. Δημητρίου  και προς την αγορά μέσω της Λέοντος Σοφού.

Το Διοικητήριο σώθηκε χάρη στις προσπάθειες των υπαλλήλων του που έσπευσαν να βοηθήσουν.

Ο άνεμος δυνάμωσε και η πυρκαγιά ακόμη πιο γρήγορα κατέβηκε στο κέντρο της πόλης. Τα ξημερώματα της επόμενης ημέρας ο άνεμος άλλαξε κατεύθυνση

και τα δύο μέτωπα της πυρκαγιάς κατέστρεψαν όλο το εμπορικό κέντρο.

Στις 12:00 πέρασε γύρω από τον περίβολο του ναού της Αγίας Σοφίας χωρίς να τον πειράξει και συνέχισε ανατολικά μέχρι την οδό Εθνικής Αμύνης (πρώην Χαμιντιέ) όπου σταμάτησε.

Κατά βάση οι περιοχές που καταστράφηκαν απο την πυρκαγιά ήταν μεταξύ των οδών , Αγ. Δημητρίου, Λέοντος Σοφού, Νίκης και Εθνικής αμύνης..

Αποζιμιώσεις

Μετά την καταστροφή οι ασφαλιστικές εταιρείες διατήρησαν επιφυλακτική στάση

και έστειλαν πράκτορές τους να ερευνήσουν επί τόπου, προσπαθώντας να αποδώσουν την καταστροφή σε πολεμικές ενέργειες (στηριζόμενες και σε διάφορες φήμες για εμπρησμό από τους Γερμανούς ή τους Γάλλους),

για να αποφύγουν την πληρωμή των τεραστίων ποσών στους ασφαλιζομένους τους.

Το συνολικό ύψος των ασφαλιστηρίων ήταν 3.000.000 χρυσές λίρες και το μεγαλύτερο μέρος τους ήταν σε βρετανικές εταιρείες.

Η νοικοκυρά επίσης πέρασε από δίκη η οποία κατηγορήθηκε για εμπρησμό του σπιτιού της .

Οι δικαστές κρίνοντας και από το υλικό της ανάκρισης που είχαν στα χέρια τους, έκριναν ότι δεν επρόκειτο για εμπρησμό αλλά ότι η φωτιά προκλήθηκε από τυχαίο γεγονός.

Με την απόφαση αυτή άνοιξε ο δρόμος για τη διαδικασία αποζημίωσης από ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες του εξωτερικού.

Ο δρόμος της φωτιάς, μύθοι και θρύλοι

Η φωτιά διέγραφε τη δική της πορεία και δημιουργούσε τη δική της ιστορία μέσα από μια σειρά παράξενων μερικές φορές γεγονότων. Οπως αυτό με τον ανέπαφο από την πυρκαγιά περίβολο της εκκλησίας της Του Θεού Σοφίας.

Εκεί όπου σήμερα βρίσκεται ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Στο συγκεκριμένο σημείο κι ενώ πύρινες φλόγες κατέτρωγαν τα πάντα, σ’ εκείνο το σημείο το έδαφος παρέμενε ανέπαφο από την πύρινη λαίλαπα.

Λέγεται ότι το γεγονός εντυπωσίασε τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης και κάποιοι άρχισαν να μιλούν για θαύμα. Μέρες μετά, μέσα στα αποκαΐδια βρέθηκε στο ανέπαφο από τη φωτιά σημείο, η εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου προς τιμήν του οποίου ανεγέρθηκε μετέπειτα ο Ναός.

Θαύμα ή όχι, όπως επισημαίνει ο καθηγητής Γεωλογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Σπύρος Παυλίδης,

κάτω από την επιφάνεια της Αλεξάνδρου Σβώλου ρέει μέχρι σήμερα ένα από τα ρέματα της Θεσσαλονίκης που πηγάζουν από τον Χορτιάτη και καταλήγουν στον Θερμαϊκό.

Αν και με το πέρασμα των χρόνων πολλά από τα ρέματα της Θεσσαλονίκης μπαζώθηκαν από δρόμους και οικοδομές, το νερό βρίσκει τρόπο να διαφεύγει.

Ετσι, ακόμη και σήμερα, στην κατακόμβη του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, εκατοντάδες μέτρα κάτω από την άσφαλτο,

η πηγή που αναβλύζει με νερό και γεμίζει με τις ευχές των πιστών, μπορεί να μην είναι σίγουρα θαυματουργή, ήταν όμως αυτή που κράτησε ανέπαφη από τη φωτιά την ευρύτερη περιοχή της Αγίας Σοφίας.

Ντοκουμέντο της εποχής..

Ο Σερβικός Στρατός εκείνη την εποχή είχε κινηματογραφικό τμήμα και ένα σπάνιο κινηματογραφικό ντοκουμέντο είναι τραβηγμένο,

από τον υπολοχαγό Mika Mihajlović Afrika, που, κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, υπηρετούσε,

στο κινηματογραφικό τμήμα του σερβικού στρατού και καταγράφει την μεγάλη πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης το 1917..

πηγή πλοιροφοριών: https://www.efsyn.gr/nisides

Διαβάστε επίσης: 3D ξενάγηση στο Λευκό Πύργο αρχές 20ου αιώνα

3D περιήγηση στο Γαλεριανό συγκρότημα

Ελάτε στην παρέα της ”Γωνιά Χαλάρωσης” στο Facebook