Αρχαία ελληνική τεχνολογία!!(Α’ μέρος)

Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν κάποτε δήλωσε: «Στις μέρες μας οι παλιές συσκευές ξαναανακαλύπτονται και τα αρχαία πειράματα γίνονται για άλλη μια φορά».

Ως αρχαία ελληνική τεχνολογία ή αρχαιοελληνική μηχανική αναφέρονται τα διάφορα τεχνολογικά έργα και οι τεχνολογικές καινοτομίες οι οποίες επινοήθηκαν στις διάφορες ελληνικές πόλεις-κράτη , αποικίες και ελληνιστικά βασίλεια  της αρχαιότητας, από τον 7ο αιώνα π.Χ. έως και τον 1ο με 2ο αιώνα μ.Χ., και πολλές από τις οποίες αποτέλεσαν την βάση για μετέπειτα τεχνολογικές εξελίξεις έως και την σύγχρονη εποχή.

Το ταξίδι στην αρχαία Ελληνική τεχνολογία, το ταξίδι στην ιστορία του Ελλαδικού χώρου είναι εντυπωσιακό. H τεχνολογία και η επιστήμη, όποτε συνδέονταν παρήγαγαν εκπληκτικά αποτελέσματα.

Στην αρχαία Ελλάδα είχαμε νέες εφευρέσεις που άλλοτε έβρισκαν και άλλοτε όχι εφαρμογή στην οικονομία και την παραγωγική διαδικασία. Ξαφνιάζει η ευρύτητα και το πλήθος των αρχαιοελληνικών τεχνολογικών επιτευγμάτων.

Οι μηχανές των προγόνων μας αποτελούν σίγουρα τις πιο αινιγματικές και σε αρκετές περιπτώσεις παράδοξες εφευρέσεις.

Και αυτό γιατί πριν από 2.500 χρόνια, οι αρχαίοι Έλληνες ανακάλυψαν τον τηλέγραφο, κατάφεραν να αποξηράνουν εκτάσεις, κατασκεύασαν πτητικές μηχανές, υπολογιστές, τσιμέντο και τόσα άλλα.

Ας μην ξεχνάμε εξάλλου ότι:

Ο Δαίδαλος (προσωποποίηση της αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας) ήταν γλύπτης, αρχιτέκτονας και εφευρέτης, μια πραγματικά παράξενη προσωπικότητα που κινείται στα όρια μεταξύ ιστορίας και μυθολογίας.

Σχεδίασε το παλάτι της Κνωσού και τον Λαβύρινθο που ζούσε ο Μινώταυρος. Αλλά το πιο εντυπωσιακό επίτευγμα του Δαίδαλου ήταν η πρώτη πτήση με ανθρώπινη μόνο δύναμη.

Ο Όμηρος και ο Πλάτωνας αναφέρουν ότι ο Δαίδαλος είχε κατασκευάσει κινητά αγάλματα (ρομπότ;) που κινούταν με υδράργυρο (όπως και ο Τάλως) για να φρουρούν τον λαβύρινθο.

Τι απαιτεί η τεχνολογία:

Η τεχνολογία διατηρεί τα χαρακτηριστικά της τεχνικής, όμως απαιτεί γνώση, έρευνα και ανάδραση, ώστε να εκμεταλλευτεί και να βελτιώσει τη φύση με εξελικτικό τρόπο. Η τεχνολογία απαιτεί βαθιά γνώση των μαθηματικών και διέπεται από λογική. 

Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι έκαναν τη μεγάλη πολιτισμική διαφορά και στον τομέα της τεχνολογίας, αφήνοντας παγκόσμια κληρονομιά ένα πρωτάκουστο τεχνολογικό θαύμα που όμοιό του δεν υπήρχε στον τότε γνωστό κόσμο.

Σήμερα σ’αυτό το πρώτο μέρος του άρθρου για την αρχαιοελληνική τεχνολογία θα δούμε 5 από τις 300 εφευρέσεις των Ελλήνων που είναι σήμερα γνωστές και όλες τους μας κάνουν να ρωτάμε για τα πώς και τα γιατί της ύπαρξής τους:

το «ρομπότ-υπηρέτρια» του Φίλωνα,

τον υδραυλικό τηλέγραφο του Αινεία

τον «κινηματογράφο» του Ήρωνα

το αυτόματο ωρολόγιο του Κτησίβιου

τον αστρολάβο του Πτολεμαίου

Οι έλληνες τεχνουργοί πάτησαν πάνω στους πρωτοπόρους μαθηματικούς, γεωγράφους, αστρονόμους και φιλοσόφους και σκάρωσαν εφευρέσεις που έμελλε να γίνουν τα δομικά χαρακτηριστικά της μοντέρνας τεχνολογίας.

Η αυτόματη υπηρέτρια του Φίλωνα

είναι πράγματι το πρώτο λειτουργικό ρομπότ της ανθρωπότητας! Δεν ήταν παρά ένα ανθρωποειδές σε φυσικό μέγεθος που κρατούσε στο δεξί του χέρι μια οινοχόη. Όταν ο χρήστης τοποθετούσε ένα κύπελλο (κρατήρα) στην παλάμη της «θεραπαινίδας», εκείνη έριχνε αυτόματα κρασί και δευτερευόντως παρείχε επιλογή για ανάμειξη με νερό, κατά την επιθυμία του κύρη της!

Στο εσωτερικό της υπηρέτριας βρίσκονταν δύο στεγανά δοχεία, ένα με κρασί και ένα με νερό, και μέσω ενός πολύπλοκου αρθρωτού μηχανισμού γινόταν όλη η αυτοματοποιημένη δουλειά. Όταν μισογέμιζε το κύπελλο με κρασί, το χέρι κατέβαινε περισσότερο (λόγω βάρους) και η ροή του οίνου σταματούσε. Αν ήθελες (αν συνέχιζες δηλαδή να αφήνεις το κύπελλο στο χέρι της κοπέλας), έρρεε νερό ώστε να αραιώσεις το κρασί σου, κατά την προσφιλή συνήθεια των αρχαίων.

Ο «υδραυλικός τηλέγραφος» του Αινεία

Οι τηλεπικοινωνίες καθόρισαν και καθορίζουν την τύχη των πολιτισμών και οι αρχαίοι Έλληνες έριξαν μεγάλο βάρος εδώ.

Χωρίς τη σπουδαία αυτή γνώση εξάλλου ούτε η εξάπλωση των ελληνικών πόλεων-κρατών σε όλη τη Μεσόγειο ούτε η περίφημη εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου δεν θα είχαν καρποφορήσει.

Ο ελληνικός κόσμος χρησιμοποίησε την απλή πυρσεία (μετάδοση μηνυμάτων με φωτιά) και έφτιαξε ένα εκτεταμένο δίκτυο φρυκτωριών (σταθμών αναμετάδοσης του μηνύματος), αν και δεν έμεινε εκεί.

Η ανάγκη για ταχεία μετάδοση πολλαπλών και διαφορετικών μηνυμάτων οδήγησε τους προγόνους μας στη σύλληψη του «υδραυλικού τηλέγραφου» (4ος αιώνας π.Χ.), μιας εκπληκτικής υδραυλικής συσκευής που απαιτούσε τη χρήση ενός μόνο πυρσού για τη μετάδοση προσυμφωνημένων μηνυμάτων!

Τη μέθοδο περιέγραψε ο Αινείας ο Τακτικός κατά τον 4ο αιώνα π.Χ. στα «Πολιορκητικά» του και όπως μας λέει ο Πολύβιος (στην «Ιστορία» του), ο «υδραυλικός τηλέγραφος» χρησιμοποιήθηκε πρωτίστως για την ταχεία μεταφορά μηνυμάτων στην αχανή αυτοκρατορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Σε κατάλληλα επιλεγμένα υψώματα λοιπόν, αγγελιοφόροι χρησιμοποιούν ισομεγέθη πήλινα ή μεταλλικά δοχεία με νερό, όπου επιπλέουν πλωτήρες από φελλό λίγο στενότεροι των στομίων, στη μέση των οποίων είναι στερεωμένοι ράβδοι διαιρεμένοι σε ίσα μέρη με αναγραμμένα προσυμφωνημένα μηνύματα, π.χ. «Ήρθαν ιππείς στη χώρα».

Ο χειριστής-«πομπός»έδινε σήμα ανεβάζοντας έναν αναμμένο πυρσό στον χειριστή-«δέκτη» για την αποστολή μηνύματος,

περίμενε την ανύψωση του πυρσού του «δέκτη» για επιβεβαίωση και κατόπιν, κατεβάζοντας τον πυρσό, απελευθέρωνε ταυτόχρονα δύο ισομεγέθεις αυλίσκους εκκένωσης των συσκευών τους

Όταν φαινόταν στη συσκευή του «πομπού» το επιθυμητό μήνυμα, ο χειριστής-«πομπός» ανεβάζοντας τον πυρσό έδινε σήμα στον «δέκτη» για το ταυτόχρονο σταμάτημα της εκροής.

Λόγω της ομοιότητας των συσκευών, των στομίων εκροής αλλά και της ίδιας στάθμης του ύδατος, το επιθυμητό προσυμφωνημένο μήνυμα εμφανιζόταν στη συσκευή του «δέκτη».

Ο ‘’Κινηματογράφος’’ του Ήρωνα

Το σταθερό αυτόματο θέατρο του Ήρωνα, που οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν απλώς «κινηματογράφο», ήταν άλλη μια ξακουστή εφεύρεση της πολυσχιδούς αυτής προσωπικότητας από την Αλεξάνδρεια.

Ο Ήρων ο Αλεξανδρεύς ήταν πολυπράγμων μηχανικός, άριστος μαθηματικός και μοναδικός εφευρέτης που δικαίως χαρακτηρίστηκε «Ντα Βίντσι της αρχαιότητας», όταν δεν λειτουργούσε φυσικά ως θαυματοποιός και μαέστρος των τεχνασμάτων.

Στο βιβλίο του «Πνευματικά», ο Ήρωνας περιγράφει ογδόντα περίπου αυτοματισμούς, πρακτικές εφαρμογές δηλαδή όλων των τότε γνωστών αρχών των φυσικών επιστημών, και στο επόμενο σύγγραμμά του «Αυτοματοποιητική» μας αφηγείται το «κινητό αυτόματο» (ένα αυτοκινούμενο προγραμματιζόμενο όχημα) και το εκπληκτικό «στατόν» αυτόματο θέατρο, τον κινηματογράφο των αρχαίων Ελλήνων δηλαδή με κινούμενη εικόνα και ήχο!

Στα πρώιμα κινούμενα σχέδια του Ήρωνα μπορούσε κάποιος να παρακολουθήσει όλο τον Μύθο του Ναυπλίου, ο οποίος αποζητά να εκδικηθεί τους Αχαιούς που σκότωσαν τον γιο του Παλαμήδη στην Τροία.

Η αυλαία ανοιγόκλεινε, μορφές κινούνταν, ήχοι παράγονταν, σκηνικά άλλαζαν, φωτιές άναβαν, κεραυνοί έπεφταν, βροντές ακούγονταν και πολλά ακόμα, τα οποία συνέβαιναν αυτόματα!

Το «στατόν» θέατρο συνεχίζει να προβληματίζει τους σύγχρονους μηχανικούς του αυτοματισμού για τον περίπλοκο και αρμονικό τρόπο λειτουργίας του.

Ο Ήρων βελτίωσε το σταθερό αυτόματο θέατρο του Φίλωνος του Βυζαντίου (3ος αιώνας π.Χ.) αποδίδοντας ένα πραγματικό θαύμα του θεάματος.

Όλα μάλιστα γίνονταν αυτόματα με το τράβηγμα του σχοινιού της πρόσοψης (ή -όπως θα λέγαμε σήμερα- με το πάτημα ενός κουμπιού)…

Το υδραυλικό ωρολόγιο του Κτησίβιου

ήταν ένα θαύμα του αυτοματισμού με συνεχή λειτουργία χωρίς καμία ανθρώπινη παρέμβαση!

Οι Έλληνες μαγεύτηκαν με τη μέτρηση του χρόνου και επινόησαν, από τον 6ο αιώνα π.Χ. ως το τέλος της αρχαιότητας, μια καταπληκτική συλλογή ρολογιών που χαρακτηρίζεται από απεριόριστη φαντασία, εκπληκτική ποικιλία,

υψηλή αισθητική και εξαιρετική εργονομία . Από ηλιακά (σκιαθηρικά) ρολόγια, που έδειχναν την ώρα με βάση τη σκιά πάνω σε ειδικά βαθμονομημένη επιφάνεια, μέχρι και υδραυλικά ρολόγια (κλεψύδρες), που στηρίζονταν στη σταθερή και συνεχή ροή ύδατος ανάμεσα σε δύο δοχεία, οι αρχαίοι έκαναν κυριολεκτικά θαύματα στη μέτρηση του χρόνου.

Κανένα βέβαια δεν ήταν σαν το αυτόματο ρολόι του Κτησίβιου, που μπορούσε να λειτουργεί αδιάκοπα χωρίς καμία ανθρώπινη παρέμβαση, υποδεικνύοντας τα 365 διαφορετικά ωράρια του έτους!

Ένα ευφυές σύστημα δοχείων συνδεόταν σε μια πηγή νερού και μέσω βαλβίδων ασφαλείας και ελεγκτών στάθμης υδάτων κινούνταν ο δείκτης,

ο οποίος υποδείκνυε την ώρα του 24ώρου σε ένα περιστρεφόμενο τύμπανο που περιείχε το διάγραμμα των ωρών της ημέρας και της νύχτας, ανάλογα με την ημερομηνία. Στο τέλος του 24ώρου, το νερό άδειαζε ταχύτατα και η διαδικασία επαναλαμβανόταν στο διηνεκές…

 Ο αστρολάβος του Πτολεμαίου

Τα GPS των αρχαίων Ελλήνων ήταν ένα εξαιρετικό αστρονομικό όργανο που απεικόνιζε την ουράνια σφαίρα και χρησιμοποιούνταν για τη μέτρηση του γεωγραφικού μήκους και πλάτους

των παρατηρούμενων άστρων από οποιοδήποτε μέρος της Γης, αλλά και για τη μέτρηση της απόστασης Ηλίου-Σελήνης.

Αποτελούνταν από επτά ομόκεντρους αρθρωτούς δακτυλίους που έδειχναν μεσημβρινούς, πόλους και ισημερινό, οριζόντιες και κατακόρυφες,

την κατεύθυνση του Ηλίου, την ημερήσια περιστροφή της γήινης σφαίρας, τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη των αστέρων, ακόμα και τη σκοπευτική διάταξη.

Ήταν ένα πραγματικό αστρονομικό πολυμηχάνημα που συνόψιζε τη γεωγραφική και αστρονομική γνώση Ελλήνων, Βαβυλωνίων κ.λπ.

πηγή πληροφοριών : http://elxefsis.com/

Ελάτε να δούμε τον ”κινηματογράφο του Ήρωνα και την υπηρέτρια -ρομποτ του Φίλωνα από το μουσείο του Κώστα Κοτσανα .

Ελάτε στην παρέα της ”Γωνιά Χαλάρωσης” στο Facebook