Αέριδες , η συνοικια και τα λουτρά της παλιάς Αθήνας

Η Συνοικία Αέρηδες

Η πιο παλιά συνοικία της Αθήνας από την εποχή της μεταφοράς της πρωτεύουσας από το Ναύπλιο . Είναι η περιοχή γύρω  από το μνημείο “Ωρολόγιο του Κυρρήστου” κοινώς λεγόμενο Αέρηδες, που πήρε και το όνομά της.Καθ΄ όλη τη περίοδο της Βασιλείας του Όθωνα η συνοικία αυτή αποτελούσε το κύριο κέντρο της πόλης των Αθηνών. Εκεί υπήρχε η παλιά αγορά και η λεγόμενη πλατεία του πλατάνου, στην οποία ήταν ο παλαιός στρατώνας όπου στρατοπέδευε ο Βαυαρικός στρατός.

Από τη μικρή πλατεία του “Πύργου των Ανέμων” αρχίζει η οδός Αιόλου που τότε ήταν η μία από τις δύο οδούς που διέσχιζαν την Αθήνα, όπου μαζί με την κάθετη σ΄ αυτήν οδό Ερμού συγκέντρωναν την εμπορική κίνηση της πόλης.

Κοντά στη πλατεία αυτή ήταν και η πλατεία του Δημοπρατηρίου όπου και λίγο βορειότερα δημιουργήθηκε αργότερα μια νέα αγορά η λεγόμενη “Αμπατζήδικα”. Επίσης πρό της μικρής πλατείας των Αέρηδων βρισκόταν το οθωμανικό τέμενος που αργότερα μετατράπηκε σε στρατιωτικό κλίβανο όπου και ανεγέρθηκαν οι πρώτες οικίες. Αργότερα έγινε η διάνοιξη της οδού Αδριανού που διασχίζει ολόκληρη τη συνοικία της Πλάκας που τότε ήταν η αριστοκρατικότερη οδός.

Ο Μεντρεσές και ο πλάτανος

Ο Μεντρεσές Αθηνών, ήταν οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο που είχε μεταβληθεί σε φυλακές όπου κρατούνταν επί βαυαρικού καθεστώτος εγκληματίες αλλά και πολιτικοί υπόδικοι. Η παράδοση λέει ότι κάποτε εκεί είχε φυλακιστεί ο Λήσταρχος Σπύρος Μπίμπισης, ο οποίος φύτεψε στον ανοιχτό χώρο της αυλής έναν πλάτανο που όταν μεγάλωσε απέκτησε δύο μεγάλα χαρακτηριστικά κλαδιά και τον χρησιμοποιούσαν για να κρεμούν τους θανατοποινίτες.

Ο πλάτανος αυτός είχε μετατραπεί έτσι με τη πάροδο του χρόνου σε μισητό σύμβολο αδικίας και καταπίεσης. Όσοι είχαν αποφυλακιστεί όταν σύχναζαν σε λημέρια κοντά στη φυλακή συνήθιζαν να φωνάζουν και να ζητάνε για αστείο από τους ακόμα φυλακισμένους γνωστούς τους να δώσουν χαιρετίσματα στον πλάτανο (απ’ όπου προέκυψε η φράση χαιρέτα μας τον πλάτανο) και το οποίο αναφέραμε σε προηγούμενο άρθρο.(διαβάστε το άρθρο ΕΔΩ). Τελικά κάποια στιγμή μια θύελλα έριξε το ένα από τα δύο κλαδιά του, με αποτέλεσμα να ξεραθεί λίγο καιρό αργότερα.

η συνοικία αυτή διέσωζε την επί τουρκοκρατίας μορφή της Αθήνας. Από το 1904 με Βασιλικό Διάταγμα περί αλλαγής ονομάτων τοποθεσιών η συνοικία αυτή μετονομάσθηκε σε συνοικία Αδριανού, πλην όμως συνεχίζει να παραμένει περισσότερο γνωστή με το παλαιότερο όνομά της. Την 1 Μαΐου του 1965 ημερομηνία κατά την οποία έπαψε οριστικά να λειτουργεί το Λουτρό των Αέρηδων με απόφαση της Κυβέρνησης, η συνοικία αυτή ενσωματώθηκε στην Πλάκα και μέχρι σήμερα αποτελεί τμήμα της.

Τα Λουτρά των αέρηδων

Το “Λουτρό των Αέρηδων” είναι το μόνο από τα δημόσια λουτρά της Αθήνας που σώζεται μέχρι σήμερα.

Χρονολογείται στην πρώτη περίοδο της Τουρκοκρατίας (1430-1669)  και βρίσκεται κοντά στη Ρωμαϊκή Αγορά και το Ρολόι του Κυρρήστου στην Πλάκα. Το Λουτρό των Αέρηδων έχει την τύχη να είναι το μόνο που σώθηκε από τα χαμάμ των οθωμανικών και των νεώτερων χρόνων της Αθήνας.

Στα αποδυτήρια με τα πράσινα καφασωτά, στους θολωτούς, μισόφωτους χώρους με τις κρήνες και τους μαρμάρινους πάγκους, στους διαδρόμους και τις στενές σκάλες, ο σημερινός επισκέπτης παρασύρεται σε ένα ταξίδι. Ένα ταξίδι στο χώρο και στο χρόνο, στη μνήμη και τη φαντασία, στις αισθήσεις και τις παραισθήσεις, στο σώμα και την ψυχή.

Λειτουργούσε μέχρι το 1965. Σήμερα ανήκει στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.Το 1984, το Λουτρό της οδού Κυρρήστου 8 παραχωρείται στο Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού, ενώ το 1990 ολοκληρώνεται η μελέτη αποκατάστασης του μνημείου και προσαρμογής του σε μουσείο με την ευθύνη της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Νεώτερων και Σύγχρονων  Μνημείων του ΥΠ.ΠΟ.Α.

Το 1998 ολοκληρώνεται η αποκατάσταση και το Λουτρό παραδίδεται στο Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού, που έχει την ευθύνη για τη νέα του χρήση ως μνημείου, με θέμα την καθαριότητα, τη φροντίδα και τον καλλωπισμό του σώματος σε διαχρονική θεώρηση.

Το 2013 εγκαινιάζεται η βιωματική και εικονική έκθεση με τίτλο ”Στο λουτρό: Ένα ταξίδι στο σώμα και την ψυχή” που υλοποιήθηκε με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πλαίσιο του Ε.Π. «Ψηφιακή Σύγκλιση». Επιτυγχάνεται έτσι η ανάδειξη του Λουτρού των Αέρηδων και των πολιτισμικών στοιχείων που φέρει το μνημείο, καθώς και η παρουσίαση των πρακτικών του καθαρισμού και του καλλωπισμού του σώματος διαχρονικά.

Σήμερα θα κάνουμε μια εικονική ξενάγηση στο χώρο του μουσείου ΕΔΩ

Στη συνέχεια θα δούμε  δύο διαδραστικά χρονολόγια για την ιστορία των οικοδομημάτων ΕΔΩ και για τα αντικείμενα καλλωπισμού και καθαριότητας στην Αρχαιότητα, στα Βυζαντινά χρόνια και την Οθωμανική περίοδο ΕΔΩ. Τέλος οι μικροί φίλοι και οι μεγάλοι αν θέλουν μπορούν να παίξουν το ”παιχνίδι του θησαυρού”..Το παιχνίδι διαδραματίζεται σε πέντε χώρους του Λουτρού των Αέρηδων.

Ακολουθώντας την αφήγηση ενός κοριτσιού  που επισκέπτεται με τη μητέρα της το Λουτρό και πατώντας τις τονισμένες λέξεις του κειμένου, εμφανίζονται ερωτήσεις, τις οποίες αν απαντήσεις σωστά προχωράς  από τον ένα χώρο στον άλλο. Στο τέλος της περιήγησής σου, σε περιμένει ένα μικρός «θησαυρός»! Υπάρχει σύνδεσμος για παιδιά εως 8 ετών ΕΔΩ και σύνδεσμος για ηλικίες άνω των 9 ετών ΕΔΩ… Τι λέτε ξεκινάμε;;;

Παρακάτω μπορούμε να κάνουμε ένα περίπατο στους  Αέρηδες-Ωρολόγιο Κυρρήστου

Ελάτε στην παρέα μας στο Facebook