Πολ. Σύλ. Ανατολικού ”Βαλμάδα” Θεσσαλονίκης

Η Ιστορία του Ανατολικού

ΤΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΕΠΙ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ:

Συμπεριλαμβανόταν στους λίγους οικισμούς που είχαν αυτονομία. Ανήκε στο ‘’Βακούφι’’ του Γαζή Εβρενός. Οι περισσότεροι οικισμοί μέχρι την απελευθέρωση του 1912 ήταν τσιφλίκια, τα σημαντικότερα βρισκόταν ανατολικά της Βαλμάδας ήταν, το Τσαλίκοβο, η Λάμπρα , το Μαχμώτοβο και η Κουλουπάντσα. Οι οικισμοί αυτοί το 1880 και το 1906 καταστράφηκαν από μεγάλες πλημμύρες με αποτέλεσμα να εγκαταλειφθούν από τους κατοίκους, οι οποίοι μετακόμισαν στη Βαλμάδα.
Η Βαλμάδα βρισκόταν βόρεια του (τωρινού) Ανατολικού κάπου κοντά στον ποταμό Αξιό (στη θέση Αμπελάκια). Οι κάτοικοί της ονομαζόταν ‘’ Βαλμάδες’’ που σημαίνει οι άνθρωποι που εκτρέφουν άλογα. Τα άλογα των ‘’βαλμάδων’’  θεωρούνταν τα καλύτερα της περιοχής, λέγετε μάλιστα πως οι Τούρκοι αξιωματούχοι αγόραζαν τα άλογά τους από εκεί. Αυτή η συναλλαγή ωφελούσε τους ‘’βαλμάδες’’ γιατί έτσι κέρδιζαν την ανοχή των Τούρκων και εξοικονομούσαν τα απαραίτητα αγαθά για την επιβίωσή τους. Η καλή φήμη τους δημιουργούσε προβλήματα γιατί, πολύ Τούρκοι ζωοκλέφτες τους επιτίθονταν και έκλεβαν τα άλογα. Σύμφωνα με την παράδοση το τελικό δόθηκε από Τούρκους κακοποιούς τους ‘’Μπαζιμπουζούκους’’ οι οποίοι κατέκλεψαν και κατέστρεψαν το χωρίο.
Η καταστροφή ανάγκασε τους ‘’βαλμάδες’’ να μετακινηθούν στην τωρινή τοποθεσία που ονομαζόταν ‘’Γκιούντουλαρ’’ δηλαδή ‘’ανατολή ηλίου’’.
Οι παλιοί λένε ότι ονομάστηκε έτσι γιατί, τα στρατεύματα των Τούρκων θα έκαναν επίθεση στην Θεσσαλονίκη κατά την ανατολή του ηλίου έχοντας τις βάσεις τους στο σημερινό χωρίο. Μια άλλη εκδοχή της ονομασίας αυτής είναι πως ‘’Γκιουντουλάρ’’ σημαίνει ‘’δύση ηλίου’’ και έδωσαν στο χωριό αυτό το όνομα γιατί, οι Τούρκοι εισέβαλαν στο χωριό κατά την δύση του ηλίου. 

Ο ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΟΣ ΖΥΓΟΣ 

Η Βαλμάδα από το 1870 βρέθηκε στο στόχαστρο του βουλγαρικού επεκτατισμού όπως βέβαια και ολόκληρη η Μακεδονία. Οι κατακτητές πίστευαν πως το σλαβικό γλωσσικό ιδίωμα που αποκτήθηκε για να καλύψει τις ανάγκες των ‘’βαλμάδων’’, θα ήταν ισχυρότερο από τη ελληνική ψυχή και την ελληνική εθνική συνείδηση τους. (Τότε δόθηκε και μια άλλη ονομασία στο χωριό το « Κονάρε» απο την λέξη «κόνι» που στα ελληνικά σημαίνει άλογο). Έτσι οι Βούλγαροι βρέθηκαν αντιμέτωποι με τους σλαβόφωνους «Γραικομάνους» (φανατισμένοι έλληνες που μιλούσαν την σλάβικη γλώσσα), που με αυτοθυσία αντιστάθηκαν στον βουλγαρικό ζυγό για την ελευθερία ολόκληρης της Μακεδονίας.

ΑΠΟ ΒΑΛΜΑΔΑ, ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ

Η αλλαγή του χωριού άρχισε το 1950 όπου ο πληθυσμός του μεγαλώνει, γίνονται πολλά έργα όπως, δρόμοι, αρδευτικά έργα για να διευκολύνουν την δουλειά τον αγροτών. Το 1954 αλλάζει και η ονομασία και από Βαλμάδα μετονομάζεται σε Ανατολικό.

Εμείς σήμερα επισκεπτόμαστε τον Πολιτιστικό Σύλλογο του χωριού και συνομιλούμε με τα φιλόξενα μέλη του συλλόγου!!

Καλώς ήρθατε στη γωνίτσα μας και να δώσουμε το λόγο σε εσάς. Πότε ιδρύθηκε ο σύλλογος και ποσά τμήματα λειτουργούν ;

Ιδρυθηκε το 1978 απο μια ομαδα νεων ανθρωπων που τους ενωνε η Αγαπη για την ελληνικη παραδοση και τον πολιτισμο.Σκοπος του Συλλογου ειναι η  πνευματικη και πολιτισμικη αναπτυξη των μελων αλλα και των λοιπων κατοικων του,η οργανωση πολιτιστικων,καλλιτεχνικων και πνευματικων εκδηλωσεων, η προστασια του περιβαλλοντος και η  συνεργασια με αλλους φορεις του χωριου.Βασικος στοχος του Συλλογου ειναι η διαδοση της πολιτισμικης μας κληρονομιας και των θεμελιωδων ηθων και εθιμων του τοπου μας.Αριθμει συνολικα περι τους 200 χορευτες ολων των ηλικιων.

Λειτουργουν 8 τμηματα χορου,οπως επισης και τμηματα μοντερνου χορου καθως επισης  και τμηματα ΕΝΟΡΓΑΝΗΣ και  ΤΑΕ ΚΒΟ ΝΤΟ.Στο τμημα των παραδοσιακων  χορων χοροδιδασκαλος ειναι ο Νικος Φωτοπουλος.Ενα πολυ σημαντικο κομματι του Συλλογου μας τα τελευταια χρονια ειναι και η ΑΙΜΟΔΟΣΙΑ που καθε φορα πηγαινει ολο και καλυτερα με νεους ανθρωπους και ενα  σημαντικο αριθμο φιαλων.

‘Εχετε πάρει μέρος σε φεστιβάλ στην Ελλάδα και το εξωτερικό και θα ήθελα να αναφέρετε ενδεικτικά κάποια.

Το χορευτικο μας συγκροτημα εχει δωσει πολλες παραστασεις σε Ελλαδα και Εξωτερικο οπως Κερκυρα,Αθηνα,Ροδο,Ορεστιαδα,Διδυμοτειχο,Λαρισα,αλλα και στο Εξωτερικο Ιταλια Αλατρι,Ουγγαρια,Αυστρια,Τουρκια.

Θα ήθελα να μου πείτε για το έθιμο Κολντε -Κόλντε..τι είναι;

Το εθιμο του ΚΟΛΝΤΕ-ΚΟΛΝΤΕ ειναι μεσα στο  δωδεκαημερο των Χριστουγγενων και αναπαριστα τα Καλαντα τωνΧριστουγεννων στον καιρο των  γονιων μας και των παπουδων μας,οταν ξεμερωματα Χριστουγεννων ομαδες παιδιων πηγαιναν απο πορτα σε πορτα και τραγουδουσαν τα Καλαντα αλλοι ντυμενοι και καλικαντζαροι μαζευοντας καστανα,φουντουκια,συκα,αμαυγδαλα,ξυλοκερατα.

Έχετε επίσης τα Φανούρια και θέλω να μου πείτε γι’ αυτά;

Τα Φανουρεια ειναι η επισημη  γιορτη του Συλλογου μας,γιορταζονται τον Αυγουστο προς τιμην του  Αγιου  Φανουριου και ειναι 3ημερες εκδηλωσεις που ξεκινουν απο την παραμονη του Αγιου στις 26 Αυγουστου μεχρι και τις 28 που  τελειωνουν.Μετα την  περιφορα της εικονας  του Αγιου  Φανουριου στο προαυλιο του Σχολειου οπου  γινονται οι εκδηλωσεις μας μοιραζεται στον κοσμο και η  γνωστη Φανουροπιτα για να σε  φανερωσει οτι  εχασες και στις ανυπαντρες ποιον θα παντρευτουνε.

Το έθιμο του Αϊ Γιώργη ;

Το 2005 ο Π.Συλλογος Ανατολικου σε συνεργασια με το  τοπικο συμβουλιο και τον τοτε Δημο Χαλαστρας στην προσπαθεια μας να αναβιωσουμε τα εθιμα προς τιμη του  Αγιου Γεωργιου καθως και το πανηγυρι που γινοταν  επι πολλα χρονια στο χωριο μας μεχρι και την δεκαετια του ’70 ξαναδιοργανωσαμε  την Εκδηλωση με πολυ μεγαλη επιτυχια.Ετσι κατα την διαρκεια ολων αυτων των Χρονων προσπαθησαμε να διατηρησουμε και να καταγραψουμε τα ηθη και τα εθιμα του τοπου μας αλλα και να προβαλλουμε την παραδοση μας.Αναβιωσαμε τις ΑΛΟΓΟΔΡΟΜΙΕΣ και την ΠΑΛΗ με πολυ μεγαλη επιτυχια και συνεργαστηκαμε με το Δημοτικο Σχολειο για την παρουσιαση παραδοσιακων παλιων παιχνιδιων οπως( αυγοδρομιες,τσουβαλοδρομιες,τζαμι,μακρια γαιδουρα,ποδηλατοδρομιες).Μπορει βεβαια η αφορμη να ηταν η επανοφορα του πανηγυριου,ομως στοχος μας ηταν και ειναι η αναδειξητου φυσικου καλλους της περιοχης μας και η γνωριμιας ολων μας με αυτο.Ολα αυτα τα χρονια η φυση δημιουργησε αυτο το πανεμορφο τοπιο που φιλοξενει σημερα πολλα ειδη πουλιων και υδροβιων φυτων..Χαρακτητιστικο της περιοχης μας ειναι το Παραποταμιο δασος της Λευκας στην βορεια πλευρα του ποταμου.Επισης στο λιβαδι οπου  γινονται  οι εκδηλωσεις μας φιλοξενει ενα μικρο και χαριτωμενο ζωακι τον ΛΑΓΟΓΥΡΟ ειδος προστατευομενο διοτι η περιοχη μας ειναι η μοναδικη οχι μονο στην Ελλαδα αλλα και σε ολοκληρη την ΝΟΤΙΑ ΕΥΡΩΠΗ οπου μπορει κανεις να το  συναντησει.

Και τώρα θα ήθελα να μου πείτε και εσείς για τα Ρουγκάτσια και τις Λαζαρίνες , έθιμο που το συναντήσαμε και στη Χαλάστρα και στο Άδενδρο.

Ρουγκατσια εθιμο μεσα στο δωδεκαημερο των Χριστουγεννων,αντρες ντυμενοι  φουστανελοφοροι και με τα σπαθια στα χερια τους γυριζουν απο σπιτι σε σπιτι χορευοντας και σταυρωνοντας το καθε σπιτι για καλη τυχη και ευλογια.

Λαζαρινες ηταν μικρα κοριτσια της ηλικιας των τελευταιων ταξεων του δημοτικου Σχολειου η και πιο παλια και πιο μεγαλες γυναικες που το  Σαββατο του Λαζαρου τραγουδουσαν και  χορευαν τα λαζαριανα τραγουδια,γυρνωντας απο σπιτι σε σπιτι.Και ενα αλλο  εθιμο   ηταν και το ΝΤΟΥΝΤΟΥΛΟ{λειτανια για  βροχη] που γινοταν  την Πρωτη Πεμπτη μετα το Πασχα για να εχουν οι αγροτες μια καλη  σοδεια.

Υπάρχει φαντάζομαι ανυπομονησία από όλους να ανοίξουν οι σύλλογοι…Πιστεύετε θα έρθουν γρήγορα οι χορευτές , τα μέλη ή θα υπάρχει ο φόβος για καιρό ακόμα;

Η ανυπομονησία μας ειναι μεγάλη γιατί ο χορός δεν κάνει κάλο  μόνο  στο  σώμα αλλά και στην ψυχη. Ο σύλλογος και ο χορός δεν είναι  ηλικία,είναι το καλύτερο μάθημα ψυχοθεραπείας που μπορείς να κάνεις. Έτσι όπως ειναι η κατάσταση και  ετσι οπως μας τα παρουσιαζουν  το βρισκουμε πολυ δυσκολο να ανοιξουμε γρηγορα,ισως αυτο να  ηθελαν να κανουν,γιατι  ο  Ελληνας στηριζεται  στην Θρησκεια και στην Παραδοση ,αν καταφερουν  και μας αποδυναμωσουν σε αυτα τοτε  πετυχαν τον στοχο τους που  ειναι η  αποδυναμωση της Χωρας,των πιστευων μας.Την μονη Υποσχεση που μπορουμε να δωσουμε ειναι οτι εμεις οι Εκπροσωποι των Συλλογων δεν προκειται να ξεχασουμε ουτε την Παραδοση,ουτε την Θρησκεια μας.Οτι δεν μας  σκοτωνει  μας κανει πιο δυνατους.

Σας ευχαριστώ που σας είχαμε στην παρέα μας.

Το Δ.Σ του Συλλόγου σας ευχαριστεί από καρδιάς για την τόσο ενδιαφέρουσα συνέντευξη και την ευκαιρία στο να μην ξεχαστεί η παράδοση μας.

Καλή Αντάμωση

Γίνετε μέλος της παρέας ”Γωνιά Χαλάρωσης στο Facebook

Στον παρακάτω σύνδεσμο θα παρακολουθήσουμε ένα μικρό απόσπασμα από τα χορευτικά του Συλλόγου από την εκδήλωση στο ΑΠΘ , για την επέτειο των σαράνταχρόνων λειτουργίας του!!