ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΜΥΡΝΑΙΩΝ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΩΝ ΚΟΡΔΕΛΙΟΥ ” Η ΑΓΙΑ ΦΩΤΕΙΝΗ”

   Οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι είναι το μονοπάτι που ενώνει το χθες με το σήμερα. Είναι ο δρόμος για τη διάδοση και διάσωση των εθίμων και της παράδοσης που μας παρέδωσαν οι πρόγονοί μας και εμείς  με τη σειρά μας οφείλουμε να την παραδώσουμε στη νέα γενιά.

Η ”Γωνιά της Χαλάρωσης” ξεκινάει ένα αφιέρωμα στους Πολιτιστικούς Συλλόγους με σκοπό να γνωρίσουμε την παράδοση της χώρας μας , τα ήθη και τα έθιμα μας από τη μια άκρη της Ελλάδας ως την άλλη. Ξεκινάμε αυτή την όμορφη διαδρομή με πρώτη στάση το Σύλλογο Σμυρναίων Μικρασιατών Κορδελιού ”Η Αγία Φωτεινή”. Κοντά μας η πρόεδρος του συλλόγου Κα Δήμου . Χοροδιδάσκαλος : Παπαρζαλίδης Ιωάννης

Καλώς ήρθατε στη ‘’Γωνιά Χαλάρωσης’’. Κα Δήμου πότε ιδρύθηκε ο σύλλογος σας και ποιοι ήταν ιδρυτικά στελέχη;

Kαλώς σας βρήκα κα. Μέρμηγκα. Συγχαρητήρια για το έργο σας. Είναι εξαιρετικά ιδιαίτερο αυτό που κάνετε και πολύ ενδιαφέρον. Ευχαριστούμε πολύ , ως «Αγία Φωτεινή» (εξ’ ου  και ο πληθυντικός) για την πρόσκληση σας. Λοιπόν, η Αγία Φωτεινή, ο Σύλλογος Σμυρναίων Μικρασιατών Ελευθερίου-Νέου Κορδελιού ιδρύθηκε το 1995. Οι ιδρυτές ήταν Μικρασιάτες πρόσφυγες και απόγονοι αυτών. Σκοπός του Συλλόγου όταν πρωτοιδρύθηκε τουλάχιστον ήταν η καταγραφή, διάσωση και μεταλαμπάδευση των ηθών και εθίμων του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Σήμερα βέβαια έχουν προστεθεί και άλλα κομμάτια στον σκοπό. Κομμάτια που αφορούν το κοινωνικό και περιβαλλοντολογικό έργο.

Το σημερινό ΔΣ από ποιους απαρτίζεται;

Το σημερινό Διοικητικό Συμβούλιο απαρτίζεται ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ από γυναίκες. Βέβαια, δεν έγινε αυτό εσκεμμένα. Απλά έτυχε. Είμαστε 11 γυναίκες εκ των οποίων οι 8 είναι καινούριες στον Σύλλογο και τρεις οι οποίες έχουν διανύσει χιλιόμετρα στον Σύλλογο τα τελευταία χρόνια. Να φανταστείτε ότι οι δύο υπήρξαν Πρόεδροι επι πολλά πετυχημένα έτη και η μία ήταν επίσης επι σειρά ετών Γραμματέας του Συλλόγου. Όπως καταλαβαίνεται οι συμβουλές και η καθοδήγηση τους είναι πολύτιμες. Οι 8 νέες στις οποίες συγκαταλέγομαι κι εγώ συνδεόμαστε με πολλών χρόνων φιλία, παρ’όλα αυτά «δέσαμε» καταπληκτικά με τις τρεις έμπειρες του Συλλόγου και διαμορφώσαμε από την πρώτη στιγμή μια δεμένη ομάδα.

Δώστε μου τον ορισμό του εθελοντή;

Εθελοντισμός σημαίνει ΝΟΙΑΖΟΜΑΙ και ΔΡΩ. Είναι μια ευρεία έννοια που λειτουργεί αποκλειστικά ευεργετικά στην κοινωνία. Είναι ένα ζήτημα χαρακτήρος που έχει σαν συνέπεια – αποτέλεσμα μια συγκεκριμένη συμπεριφορά. Αν συμπεριφερόμασταν όλοι όπως οι εθελοντές τότε ο κόσμος θα ήταν μακράν καλύτερος. Ευτυχώς στους δύσκολους καιρούς που ζούμε δημιουργείτε ολοένα και περισσότερο η ανάγκη να βοηθήσουμε. Αυτό προσωπικά το γνωρίζω γιατί είμαι μέλος των ΕνΚορ (Ενεργοί Κορδελιώτες) και ο αριθμός των μελών καθημερινά αυξάνεται. Αυτό σημαίνει κάτι. Στα του οίκου μας τώρα, αυτό που κάνουμε φέτος εμείς στην Αγία Φωτεινή και αυτό φυσικά που κάνουν όλοι όσοι ασχολούνται με Συλλόγους γενικότερα , ανήκει στην σφαίρα του εθελοντισμού. Στον δικό μας πολιτιστικό Σύλλογο , στην Αγία Φωτεινή, θεωρούμε πως είναι σπουδαία υπόθεση ο Πολιτισμός για να τον υπηρετήσουμε. Σπουδαία υπόθεση!

Πόσα τμήματα έχετε αυτή τη στιγμή στο σύλλογο και πόσα περίπου μέλη;

Αριθμούμε γύρω στα 200 μέλη. Τα κλασικά τμήματα που λειτουργούν είναι το Χορευτικό Τμήμα Ενηλίκων , Χορωδία Ενηλίκων και το μεγάλο μας καμάρι που είναι το Καλλιτεχνικό Εργαστήρι της Αγίας Φωτεινής. Πρόκειται για ένα πρότυπο Καλλιτεχνικό Εργαστήρι στις Δυτικές Συνοικίες Θεσσαλονίκης  στο οποίο οι μαθητές μας ασχολούνται με πολλές μορφές τέχνης όπως : παραδοσιακός χορός , θεατρική αγωγή , χορωδία και ζωγραφική. Στο Καλλιτεχνικό Εργαστήρι που λειτουργεί κάθε Σάββατο , τα τμήματα είναι χωρισμένα ηλικιακά , τα μαθήματα γίνονται παράλληλα και οι διδασκαλία γίνεται από έγκυρους παιδαγωγούς. Στο Καλλιτεχνικό Εργαστήρι της Αγίας Φωτεινής μαθητές και δάσκαλοι παράγουν πολιτισμό.

Πείτε μας έναν χαρακτηριστικό χορό των Μικρασιατών;

Αυτήν την ερώτηση θα σας την απαντούσε καταπληκτικά ο  εξαιρετικός χοροδιδάσκαλος μας,  ο κος. Παπαρζαλίδης Γιάννης (Εθνολόγος) Εγώ θα σας πω ότι έμαθα από τον Γιάννη.

Οι πιο χαρακτηριστικοί χοροί της Μικράς Ασίας είναι οι Καρσιλαμάδες. Καρσί σημαίνει απέναντι. Είναι αντικριστοί χοροί που χορεύονταν από ζευγάρια ίδιου φύλλου ή διαφορετικού με την προϋπόθεση να είναι συγγενείς ή αντρόγυνο.

Αγαπητός χορός επίσης στην περιοχή της Ιωνίας ήταν ο Μπάλος. Χορός ιδιαίτερα αγαπητός στους νέους της εποχής μιας και μέσα από αυτόν τον χορό εκδήλωναν οι άντρες το ενδιαφέρον τους για τις γυναίκες. Όταν ένας νέος έβλεπε μια κοπέλα που του άρεσε, έβγαζε από το ζωνάρι το μαντήλι του και της το έδινε. Αυτή η κίνηση λειτουργούσε σαν πρόταση για να τον συνοδέψει. Τότε η κοπέλα κοιτούσε λοξά τον πατέρα ή τον αδερφό και αν έγνεφε καταφατικά τότε η κοπέλα χόρευε μαζί του. Βέβαια αν η κοπέλα δεν ενδιαφερόταν τον απέφευγε.

Από μαρτυρία : Εγώ τον άντρα μου τον αγάπησα πάνω στον Μπάλο. Θυμάμαι είχε παραγγείλει στα όργανα το τραγούδι «Μελαχρινό μου πρόσωπο» …κοκκίνισα αλλά τον εχόρεψα και ήταν θαρρείς πετούσα.

Ένα τραγούδι αντιπροσωπευτικό ;

Αντιπροσωπευτικό τραγούδι και δικό μου προσωπικά πολύ αγαπημένο είναι το «Τι σε μέλει εσένανε από που’μαι εγώ για απ’τη Μενεμένη για απ’το Κορδελιό.» Αγαπητό και αντιπροσωπευτικό χαρακτηριστικό τραγούδι της Ιωνίας είναι το «Σαλβάρι», τραγούδι με ερωτικό ποιητικό κείμενο στο ρεφρέν του οποίου αναφέρονται και τα ξακουστά προάστια της Σμύρνης.

Όλοι οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι έχουν κοινό σκοπό την διάσωση και την διάδοση του Πολιτισμού καθώς και τη διατήρηση των εθίμων κατά τόπους. Πιστεύετε ότι σήμερα οι νέοι είναι κοντά στους συλλόγους;

Δύσκολη ερώτηση αυτή. Όχι δύσκολη για να απαντηθεί, απλά προκαλεί στενοχώρια. Κοιτάξτε εμείς είμαστε μια γενιά που βίωσε το παραδοσιακό στοιχείο παράλληλα με την εξέλιξη της τεχνολογίας. Η νέα γενιά έζησε μόνο την εξέλιξη. Σκεφτείτε το  λίγο. Δεν είναι αυτονόητο να είναι απομακρυσμένοι από την παράδοση; Όσο κι αν μας στενοχωρεί κι εμείς αν ήμασταν αυτή η γενιά, έτσι θα ήμασταν. Στην Αγία Φωτεινή πιστεύουμε πως για να ενδιαφερθεί η νέα γενιά για τις ρίζες , τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα μας θα πρέπει να γίνει ένα «πάντρεμα» της παράδοσης και του σύγχρονου. Αν καταφέρουν οι Σύλλογοι να γίνουν up dated όπως λέμε σήμερα με άπταιστα Ελληνικά, χωρίς φυσικά να προσβάλλεται η ταυτότητα τους, τότε μόνο θα γίνουν πιο προσιτοί στους νέους. Δύσκολο εγχείρημα για αυτό θα πρέπει να του δώσουμε μια πίστωση και σε χρόνο και σε κόπο. Αν δεν έρθουν οι νέοι κοντά στους Συλλόγους, δεν θα υπάρχει συνέχεια. Τόσο τραγικά απλά.

Τα έθιμα που αναβιώνει σήμερα ο σύλλογος ποια είναι;

Στην Αγία Φωτεινή αναβιώνουμε όλα τα έθιμα. Τον Κλήδονα , Ημέρα Μνήμης, Κοπή Βασιλόπιτας, Ετήσιο Χορό , παρελάσεις Εθνικών Εορτών, Ημέρα Γυναίκας , Ημέρα Άντρα, έθιμα μέσα από θεατρικές ή χορευτικές παραστάσεις κλπ.

Μιλήστε μου λίγο περισσότερο για το έθιμο του ‘’ΚΛΗΔΟΝΑ’’.  

Ο Κλήδονας ήταν η τέλεια αφορμή για ξεφάντωμα και γλεντοκόπι, για πειράγματα , χαρά και γέλιο..και επειδή έχω διαβάσει αρκετά για αυτό το έθιμο και έχω γράψει επίσης ,θα σας το διηγηθώ με την Σμυρναίικη ντοπιολαλιά.

Με αμίλητο νερό και φεγγαρολαμπή, με ριζικάρια και ευχές..Με μαντινάδες , αγαπησιάρικο , σατιρικές και λιγάκι έως πολύ πονηρές , ξεφάντωναν. Βλέπετε από τη μια είχαν  τη στενοχώρια για τις ζέστες που έρχονταν μα και από την άλλη είχαν  τη χαρά του Κλήδονα που ήταν μέρα αγάπης και έρωτα. Από βραδύς, οι κοκόνες γέμιζαν τη μπακράτσα με το αμίλητο νερό. Δύο τρεις κωλοπετσωμένες που ήξεραν τα μαλλιαρά του Κλήδονα πήγαινα με τη μπακράτσα από σπίτι σε σπίτι. Οι νέοι και οι νέες αλλά και όποιος άλλος ήθελε έβαζε μέσα μπιχλιμπίδια , κουμπιά , σταυρούς, φουρκέτες, καρφίτσες , παραμάνες, δαχτυλίδια, σκουλαρίκια που όλα σήμαιναν κάτι.

«Φέρτε τ’αμίλητο νερό νεράιδες του Κληδόνου, κι ας τάξουμε στη χάρη του για να’ρθει και του χρόνου! Τα ριζικάρια ρίχνουνε στον Κλήδονα με χάρη για να προβλέψουν ποια με ποιόν θα γίνουνε ζευγάρι! Του Αι Γιάννη στον Κλήδονα που τις φωτιές πηδούνε, οι  κοπελιές ελπίζουνε καλό γαμπρό να βρούνε! Άγιε μου Γιάννη Κλήδονα, φανέρωσε μου σήμερα του χρόνου τα μελλούμενα και να’ναι αυτά χαρούμενα!»Και μόλις  τελείωνε η γύρα και ρίχναν οι κοκόνες τα ριζικάρια,  καπάκωναν τη μπακράτσα με ένα κόκκινο πεσκίρι, ένα προσόψιο δηλαδή και την έβαζαν πάνω στα κεραμίδια για να τη δει το φεγγάρι και να τη μαγέψει.

Όλη μέρα σούρτα φέρτα  για να ετοιμαστούν για το βράδυ. Και δώστου σουλάτσο μπας και σταυρωθεί κάνα παλικάρι με καμιά κοκόνα, να ανταλλάξουν ματιές και να τις ταιριάξουν. Ήπιναν τη ρακί, ήπιναν το ναργιλέ και μουρμούριζαν τα ντέρτια του ντουνιά. Ανέμελο , ξένοιαστο μιλέτι. Μαχητές τη μέρα, γλεντοκόποι το βράδυ. Δεν άφηναν στιγμή να πάει χαμένη. Αυτοί τα ήκαμαν , αυτοί τα ετραγούδαγαν… Και μέσα σε όλο αυτό το σούρτα φέρτα και το σουλάτσο, όλο και ανταλλάσανε ματιές οι κοκόνες με τα παλικάρια

Έπιαναν οι παιχνιδιάτορες με το κανονάκι, το σαντούρι, το ούτι και το σάζι λάγνους ανατολίτικους χαβάδες. Σείονταν τα κορμιά. Καμάρωναν οι αφεντάδες για τα θηλυκά τους. Καμάρωναν και οι αγορομάνες κι ήλεγαν : Έμορφη κόρη τούτη γιέ μου, διές την» κι έμπηγαν το σαράκι στο γιόκα τους.

Άσε και το τι γινότανε με τις φωτιές! Τα παλικάρια στοίβαζαν φρύγανα και ξύλα σε σταυροδρόμια και αλάνες, ενώ οι κοκόνες ξεκρέμαγαν τα ξερά στεφάνια της πρωτομαγιάς. Έπειτα τρέχανε και ανάβανε τις φωτιές. Πετούσαν μέσα και τα στεφάνια της πρωτομαγιάς , έτσι έδειχναν πως λήγει επίσημα πλέον η άνοιξη, αλλά κι ότι παλιό είχανε μαζέψει όλη τη χρονιά, καρέκλες , κοφίνια , τραπέζια κα. Φλόγες, σπίθες και κάπνα παντού. Φεγγοβολούσαν οι μαχαλάδες. Πηδάγανε στις φλόγες σταυρωτά τρεις φορές. Η δύναμη της φωτιάς επέφερε την κάθαρση και οι άνθρωποι απαλλαγμένοι από το κακό μπορούσαν να ξεκινήσουν μια καλύτερη περίοδο.

Το απόσπερο  μαζευόντουσαν όλοι, άπλωναν κάτω ψάθες και τσούλια, έβαζαν στη μέση τη μπακράτσα και καθόντουσαν γύρω γύρω. Ξεκινούσε η πρώτη και έβγαζε πρώτα ένα αγγούρι κι έλεγε : Ανοίγουμε τον Κλήδονα, βγαίνει ο χαριτωμένος, βγαίνει κι ένας αγγούραρος καρύδια φορτωμένος. Ανοίγουμε τον Κλήδονα και στρώσε μου τις ψάθες για να καθίσουνε σ’αυτές ξανθές και μαυρομάτες κι αν δεν μου δώσετε κοκό να σας το φαν οι γάτες» Έβαζε ξανά  μέσα το χέρι και έβγαζε κάτι. Το σήκωνε ψηλά και ρωτούσε : «Ποιανού είναι αυτό;», «Δικό μου!» φώναζε αυτή ή αυτός  που το αναγνώριζε , «Δικό σου και το στιχάκι τότε» και ξεκινούσαν τα μαλλιαρά. Ξεκινούσαν όμως και τα καρδιοχτύπια κι οι έρωτες. Κι αφού βρίσκανε τα αντικείμενα τους, οι κοκόνες έπιναν από το αμίλητο νερό και δεν το κατάπιναν μέχρι να ακούσουν το πρώτο αντρικό όνομα.

Η φεγγαρένια βραδιά έσμιγε τις καρδιές των αγοριών και των κοριτσιών. Έπειτα μοίραζαν την αλμυρόπιτα και την έβαζαν στο προσκεφάλι για να δουν ποιόν θα παντρευτούν. Έλιωναν και μολύβι και έπειτα το πετούσαν σε κρύο νερό και από τα παράξενα σχήματα που έπαιρνε έβλεπαν τα μελλούμενα. Όλοι ένα καλό μέλλον ήθελαν λεύτερες έναν καλό γάμο! Έτσι ζούσαν , έτσι εγλένταγαν τη ζωή οι Σμυρνιοί. Δεν άφηναν στιγμή να πάει χαμένη. Αυτοί τα ήκαμαν  , αυτοί τα ετραγούδαγαν…

Φέτος εκδώσατε ημερολόγιο αφιερωμένο στο 1821, θα ήθελα να μου πείτε λίγα λόγια γι’ αυτό.

Με χαρά. Φέτος αποφασίσαμε στο ετήσιο ημερολόγιο της Αγίας Φωτεινής , να γίνει αφιέρωμα στην επέτειο των 200 χρόνων από την επανάσταση του 1821. Στο εξώφυλλο του ημερολογίου φιλοξενείται η εικόνα της επανάστασης με Σμυρναίικο Λάβαρο. Στις πρώτες σελίδες φιλοξενείτε επίσης κείμενο για την συμβολή των Μικρασιατών στην επανάσταση του 1821  από τον φίλο του Συλλόγου μας Κο. Ράλλη Δημήτρη. Αυτή η τεράστια προσφορά των Μικρασιατών τόσο στην προετοιμασία όσο και στην διεξαγωγή του αγώνα δεν είναι γνωστή στους Έλληνες. Αυτή η εκκωφαντική σιωπή για τους συγκεκριμένους αγωνιστές που η συμμετοχή τους στον Αγώνα τους στέρησε τις ακίνητες περιουσίες τους αφού δημεύτηκαν από την Υψηλή Πύλη, έχασαν τους συγγενείς τους αφού εξοντώθηκαν από  τους Οθωμανούς για αντίποινα , έχασαν περιουσίες αφού τις πρόσφεραν για τον αγώνα, έμειναν ανέστιοι, ανεπάγγελτοι, ανάπηροι , πληγωμένοι στην ψυχή και στο σώμα, αποτελεί μια πράξη αγνωμοσύνης απέναντι σε αυτούς που συμμετείχαν στην δημιουργία από τις στάχτες, του Νέου Ελληνικού Κράτους, ενώ η Μικρά Ασία παρέμεινε εκτός των ορίων του Ελληνικού κράτους. Η απάντηση των 3.000.000 Μικρασιατών είναι ότι για 100 χρόνια ακόμη, συνέχισαν την οδό της προόδου και της ανάπτυξης. Η πρόοδος και η ανάπτυξη είναι στο γονίδιο των Μικρασιατών. Σήμερα ευτυχώς υπάρχουν πάμπολλα  ιστορικά ντοκουμέντα που αποδεικνύουν την ενεργό συμμετοχή των Μικρασιατών στον αγώνα για την αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού αλλά και ιστορικά ντοκουμέντα που αποδεικνύουν τα απάνθρωπα αντίποινα των Οθωμανών στους ανυπεράσπιστους εκεί Μικρασιάτες Έλληνες.

Οι Μικρασιάτες  της περιοχής που είναι και η πλειοψηφία των κατοίκων μιας και το Νέο  Κορδελιό κατοικήθηκε από τους προγόνους μας που ήρθαν από το Κορδελιό της Σμύρνης, κατάφεραν πιστεύετε να μεταλαμπαδεύσουν τα έθιμα τους και την παράδοσή τους στη νέα γενιά;

Φυσικά, ειδάλλως δεν θα ήμασταν σήμερα εδώ να συζητάμε για έναν σπουδαίο  ιστορικό Σύλλογο με τεράστιο έργο.

Αυτή την περίοδο και λόγω της πανδημίας έχουν ανασταλεί  οι λειτουργίες των συλλόγων και σίγουρα είναι μεγάλο πλήγμα πρώτα για τον Πολιτισμό. Θεωρείται ότι μετά το πέρας αυτής της δύσκολης περιόδου , οι χορευτές , τα μέλη θα γυρίσουν εύκολα πάλι στις δραστηριότητες των συλλόγων;

Ήδη λείπει πολύ ο Σύλλογος και αυτό το συναίσθημα διογκώνεται με το πέρασμα του χρόνου. Ας πάρουμε όλοι μια βαθιά  ανάσα για κουράγιο και υπομονή , ας κάνουμε όλοι μια  προσευχή για να είμαστε όλοι όταν ξανανταμώσουμε και να μην λείπει κανείς. Έχουμε πεθυμήσει πολύ ο ένας τον άλλο. Έχουμε πεθυμήσει να ενώσουμε τα χέρια και να ρίξουμε έναν χορό και έναν τραγούδι και ουφ να ξελαφρώσουμε. Οι Κορδελιώτες αγαπούν την Αγία Φωτεινή. Την αγαπούν την στηρίζουν και συμπορεύονται μαζί της.

Η Τοπική αυτοδιοίκηση, η Περιφέρεια, είναι κοντά στους συλλόγους πιστεύετε;

Και βέβαια είναι. Ειδικότερα με τον  Αντιδήμαρχο Τεχνικών Έργων Κορδελιού Ευόσμου κο.Νέστορα Λαφαζανίδη που είναι από καταγωγής Σμυρνιός , η μητέρα του υπήρξε ένα από τα ιδρυτικά μέλη του Συλλόγου. Σε γενικότερο επίπεδο όλος ο Δήμος στέκεται δίπλα μας με πραγματικό νοιάξιμο όποτε είναι αναγκαίο. Τους έχουμε ευχαριστήσει πολλές φορές , τους ευχαριστούμε και από εδώ.

Σας ευχαριστώ πολύ που ήρθατε στη ‘’Γωνιά Χαλάρωσης’’ και εύχομαι σύντομα οι σύλλογοι να ανοίξουν και να ανταμώσουμε σε ένα μεγάλο κύκλο χορού. Θα χαρώ πολύ να σας ξαναδούμε στη γωνίτσα μας!!!

Εμείς ευχαριστούμε για την πρόσκληση. Ήταν πολύ ωραίες οι ερωτήσεις σας. Με χαρά να σας φιλοξενήσουμε στον Σύλλογο μας μόλις ανοίξουμε. Με χαρά σας περιμένουμε. Ευχαριστούμε και πάλι.