Ο Καστανάς και η φουφού του…

Tα κάστανα, γνωστά από την αρχαιότητα, ήταν εκλεκτή τροφή για Θεούς και ανθρώπους.

Πριν μερικές δεκαετίες αποτελούσαν «το ψωμί», δηλαδή την καθημερινή τροφή των ορεινών πληθυσμών της Ευρώπης κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

Αν και στις μέρες μας το κάστανο έχει φύγει από το καθημερινό τραπέζι και θεωρείται λίγο-πολύ προϊόν για ιδιαίτερες γαστρονομικές απολαύσεις,

κυρίως την περίοδο των Χριστουγέννων, δεν είναι λίγοι αυτοί που νοσταλγούν παλιές χειμωνιάτικες εικόνες,

όταν ο περιφερόμενος καστανάς με τη φουφού, γέμιζε το σακουλάκι με τα κάστανα στους περαστικούς.

Τα κάστανα εμφανίζονται με τα πρώτα κρύα και συμβολίζουν την έλευση του χειμώνα.

Βραστά, ψητά ή πουρές, αποτελούν πραγματικό γαστρονομικό θησαυρό για γλυκά ή αλμυρά εδέσματα.

Ιστορία και γεύση

Το κάστανο, γνωστό από την αρχαιότητα, όπως αναφέραμε αποτελούσε τη βασική τροφή των κατοίκων που ζούσαν σε ορεινές περιοχές.

Μην ξεχνάμε πως η πατάτα καλλιεργήθηκε πολύ αργότερα! Αντικαθιστούσε επαξίως το ψωμί και το κρέας και για το λόγο αυτό ο Ξενοφώντας ονόμαζε την καστανιά «δένδρο του άρτου».

Στην αρχαιότητα τα κάστανα ήταν γνωστά με διάφορα ονόματα όπως

«Διός βάλανοι», «Ευβοϊκά κάρυα», «λόπιμα» ή «Σαρδιαναί βάλανοι», αποτελούσαν ένα εκλεκτό συμπλήρωμα στη διατροφή, ή και σε κάποιες περιπτώσεις ένα πλήρες φαγητό.

Οι αρχαίοι τούς απέδιδαν συνήθως ελληνική καταγωγή, χωρίς όμως να αποκλείουν και τις ανατολίτικες ρίζες τους (συγκεκριμένα από την Παφλαγονία).

Αλλά και οι βυζαντινοί έτρεφαν μεγάλη εκτίμηση για τα κάστανα που αποτελούσαν ένα βασικό επιδόρπιο στο διαιτολόγιό τους.

Αργότερα, στο μεσαίωνα, σε περιόδους λιμών, αποτέλεσαν τη βασική τροφή των φτωχών λαών της Ευρώπης και όχι μόνο!

Ο καστανάς και η φουφού

Και μέχρι λίγα χρόνια πριν στη χώρα μας –σε κάποιες μικρότερες πόλεις μπορεί να συμβαίνει ακόμη- μόλις έπιαναν τα πρωτοβρόχια, ο καστανάς ετοίμαζε τη Φουφού, προμηθευόταν τα κάστανα κι έπιανε τη γωνιά κάποιου πολυσύχναστου δρόμου.

Η Φουφού (φορητό μαγκάλι) ήταν τσίγκινη και στρογγυλή, χωρισμένη συνήθως σε τρία μέρη, όπου τοποθετούσε κατά μέγεθος τα κάστανα.

Κάθε μέγεθος και διαφορετική τιμή.

Μέχρι να πυρώσει η φωτιά, χαράκωνε μ’ ένα μαχαίρι τα κάστανα και ύστερα τα ‘ριχνε στη φουφού να ψηθούν.

Μόλις άρχιζαν να σκάνε τα κάστανα, έπιανε τη μασιά και τα γύριζε απ’ την άλλη μεριά. Αφού ψήνονταν, τα απομάκρυνε από τη Φουφού.

Έπιανε τότε την τσιμπίδα και γέμιζε το χωνάκι που είχε φτιάξει από παλιές εφημερίδες.

“Ο καστανάς με τη φουφού”,ένα γραφικό παραδοσιακό επάγγελμα,η κλασική μορφή του χειμώνα,με κρύο βροχή και χιόνι,στάσιμος στην άκρη του δρόμου…

Ξεκίνησαν από τη Θεσσαλία και κατέκτησαν την πρωτεύουσα..

Στα ορεινά καστανοδάση η συγκομιδή ξεκινούσε φθινόπωρο,με τα πρώτα κρύα του χειμώνα, οι καστανάδες, άναβαν τη φουφού κι άρχιζαν να ροδοψήνουν τα κάστανα…η μυρωδιά που χύνονταν στον αέρα, σταματούσε τους περαστικούς,

να αγοράσουν πέντε έξι κάστανα στο χάρτινο χωνάκι και να χουχουλιάσουν λίγο τα χέρια στη φουφού…

το 1922 αυξήθηκαν οι επαγγελματίες και ίδρυσαν το πρώτο “Σωματείον Στασίμων Πωλητών Καστάνων, Αραβοσίτων και Ξηρών Καρπών, η Ένωσις Θεσσαλών”….

Ποιος θα βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά;

Σήμερα; Πού πήγε εκείνο το μαγκάλι που περιμέναμε με λαχτάρα γύρω του να ψηθούν στη χόβολή του τα κάστανα;

Ίσως μαζί με τη συμπαθητική φιγούρα του καστανά που ζέσταινε με την παρουσία του τους κρύους δρόμους των πόλεων απομείναμε μόνοι μας να «βγάλουμε τα κάστανα απ΄τη φωτιά»…

…Και φυσικά, αν έχει μείνει κανένας καστανάς εκεί έξω με τη φουφού του, μη διστάσετε να αγοράσετε ένα σακουλάκι κάστανα.