Η Εγνατία οδός κατά τη Ρωμαϊκη περίοδο!!

Η Εγνατία Οδός ή Μέση Οδός στη Θεσσαλονίκη ή Ρωμαϊκή λεωφόρος,  συνέδεε τα σημεία όπου σήμερα κατασκευάζονται οι κεντρικοί σταθμοί του μετρό «Βενιζέλου» και «Αγία Σοφία». 

Κατασκευάστηκε το 2ο αιώνα π.Χ., από τους Ρωμαίους και ένωνε το Δυρράχιο της Αλβανίας με την Κωνσταντινούπολη. Επίσης την χρησιμοποίησε ο απόστολος Παύλος κατά την πορεία του προς την Ρώμη.

Διέσχιζε τη Βαλκανική χερσόνησο, από την ανατολική Αδριατική ως τα Κύψελα, περνώντας από Δυρράχιο, Οχρίδα, Ηράκλεια, Πέλλα, Θεσσαλονίκη, Αμφίπολη, Φιλίππους, φτάνοντας στην Κωνσταντινούπολη και στα πέρατα της Ασίας.

Ουσιαστικά η Μέση οδός ή Εγνατία οδός αποτέλεσε για πάνω από 2.000 χρόνια τον πρώτο οδικό άξονα, όπως νοείται στις μέρες μας, που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην τύχη της Ρώμης και όλων των άλλων δυνάμεων που κυριάρχησαν στα Βαλκάνια.

Ακόμα και πριν την κατασκευή της, κατά την διάρκεια των πολέμων μεταξύ Μακεδόνων και Περσών, ακολουθήθηκε πορεία παραπλήσια με την τελική πορεία της Εγνατίας Οδού.

  Το κέντρο τηςΘεσσαλονίκης δεν φαίνεται να άλλαξε και πολύ από τα βυζαντινά χρόνια και μέχρι τον 19ο αιώνα. Κάνοντας έναν περίπατο στον πιο εμπορικό και πολυσύχναστο δρόμο της Πόλης ακόμα και σήμερα μετ’εμποδίων εξαιτίας των έργων του πολυπόθητου μετρό (κατά πόσο χρειαζόταν η Θεσσαλονική μετρό δεν είμαστε πολύ σίγουροι) , μπορεί κάποιος να δει πολλά από τα μνημεία που σώζωνται μέχρι τις μέρες μας.

Φυσικά όλοι ξέρουμε πως όλη η Θεσσαλονίκη είναι από κάτω γεμάτη αρχαία . Ας μείνουμε όμως για λίγο σ’αυτά που συναντάμε .

Ποιός δεν έχει προσέξει στο Βαρδάρη το άγαλμα του βασιλιά Κωνσταντίνου και από κάτω μια επιγραφή η οποία μας πληροφορεί ότι από εκείνο το σημείο είναι η αρχή όλων των χιλιομετρικών αποστάσεων.Εκεί αρχίζει και η Εγνατία Οδός.

Βαδίζοντας πρός την ΔΕΘ συναντάμε διάφορα Οθωμανικά και Βυζαντινά μνημεία όπως το χαμάμ που υπάρχει πάνω στην Εγνατία οδό στο ύψος με τη Βενιζέλου και την εκκλησία της Παναγίας Χαλκέων που βρίσκεται στη διασταύρωση Εγνατίας , Χαλκέων και Αριστοτέλους .

Ενδιάμεσα σ’αυτές βρίσκετε ο περιβόητος σταθμός της Βενιζέλου του μετρό που βρέθηκε σε 6 μέτρα βάθος η Μέση οδός με όλα της τα πολύτιμα και ανεκτίμητα κειμήλια .

Μέχρι την ΔΕΘ συναντάμε επίσης την πλατεία Αριστοτέλους, την πλατεία Αγίας Σοφίας, την Καμάρα, τα ανάκτορα του Γαλέριου και την Ροτόντα, μικρές και μεγάλες εκκλησίες, παλιές και καινούργιες, και φτάνουμε μπροστά από την Δ.Ε.Θ. και την Πανεπιστημιούπολη.

Στο παλιό Στρατιωτικό Νοσοκομείο 424 στην 3η Σεπτεμβρίου, η οδός Εγνατία συνεχίζει με την ονομασία Κωνσταντίνου Καραμανλή (πρώην Νέα Εγνατία).

Εμείς σήμερα θα περπατήσουμε στην Εγνατία Οδό ή Μέση Οδό κατά τη Ρωμαϊκή εποχή . Η περιήγηση θα ξεκινήσει από την ανατολική πύλη .

Πρίν ξεκινήσουμε να πούμε δυο λόγια για δυο σημαντικά μνημεία που θα συναντίσουμε στο τότε που σήμερα το ένα δεν υπάρχει και από το άλλο υπάρχουν κάποια κομμάτια.

Η Στοά των Ειδώλων

Η γοητευτική ιστορία της Στοάς των Ειδώλων ή ”οι μαγεμένες της θεσσαλονίκης ”ξεκινάει στα τέλη του 2ου αρχές του 3ου αιώνα μ.Χ. Ήταν τοποθετημένες πάνω σε ένα μνημείο που σχημάτιζε στοά.

Βρισκόταν βόρεια από την Εγνατία οδό ή Μέση οδό , ανατολικά της Παναγίας Χαλκέων, , νότια της Ρωμαϊκής αγοράς και πολύ κοντά στην τότε εκκλησία του Αγίου Νικολάου του Τρανού (κάηκε το 1917). 

Ο μύθος διηγείται πως 2.000 χρόνια πριν γεννήθηκε ένας παράνομος έρωτας μεταξύ  του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της γυναίκας του βασιλιά της Θράκης.

Ο Θράκας βασιλιάς, που την εποχή εκείνη φιλοξενούνταν στο παλάτι που υπήρχε εκεί, αντιλήφθηκε το γεγονός και οργισμένος έβαλε τους μάγους του να κάνουν μάγια στον Αλέξανδρο.

Ο Αλέξανδρος, με τη βοήθεια του Αριστοτέλη, αντέστρεψε τα μάγια με αποτέλεσμα το μαγικό να χτυπήσει τη βασίλισσα και να μαρμαρώσει αυτή και η συνοδεία της, το βράδυ που πήγαιναν στο δωμάτιο του Αλέξανδρου.

Πρόκειται για οχτώ ανάγλυφες μαρμάρινες μυθολογικές μορφές που κοσμούν μια κορινθιακή κιονοστοιχεία. Το συνολικό ύψος της κιονοστοιχείας ήταν 12,69 μέτρα και το μήκος 20,465 μέτρα.

Οι μορφές ήταν αμφίπλευρες πάνω σε 4 πεσσούς και αναπαριστούν μία Μαινάδα που παίζει φλάουτο, τον θεό Διόνυσο σε νεαρή ηλικία δίπλα σε έναν πάνθηρα, την Αριάδνη στεφανωμένη με τα φύλλα μιας κληματαριάς.

Τη Λήδα μαζί με τον κύκνο, τη Νίκη, την Αύρα με το πέπλο της, τον Διόσκουρο με ένα άλογο στα πόδια του και τον Γανυμήδη μαζί με τον Δία μεταμορφωμένο σε αετό. Σε ένα από τα επιστύλια υπήρχε τμήμα επιγραφής: …ΝΓΕΓΕΝΗΜΕΝΟΝΥΠΟ…

Το μνημείο φαίνεται να ήταν γνωστό με πολλές ονομασίες καθώς οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης δεν ήταν μόνο Έλληνες και χριστιανοί.

Οι τελευταίοι το χαρακτήριζαν ως «Στοά των Ειδώλων». Οι Τούρκοι το αποκαλούσαν «Σουρέ Μαλέ», δηλαδή «Μορφές Αγγέλων».

Τέλος, η εβραϊκή κοινότητα μιλούσε για τις «Incantadas», σεφαραδίτικη ονομασία που μεταφράζεται ως «Μαγεμένες».

Με την απόσπασή τους από την Θεσσαλονίκη, η σύγχρονη ελληνική κοινότητα τις αναφέρει ως «οι Καρυάτιδες ή τα Ελγίνεια της Θεσσαλονίκης».

Σύμφωνα με τη μαρτυρία της Τζεντίλ Κοέν (εφημερίδα Μακεδονία 1939), κάτοικο της Θεσσαλονίκης και γεννημένη περίπου το 1875,

κάτω από τη στοά υπήρχε σπίτι που ανήκε στον υφασματέμπορο Λιάτσι Αρδίτι.

Η Τζεντίλ θυμόταν ότι εκτός από τα αγάλματα τα οποία βρίσκονταν στον περίβολό του,

υπήρχαν και άλλα στα υπόγειά του, στα οποία η κάθοδος ήταν δυνατή μέσα από ένα «ξεροπήγαδον εντός του οποίου επίσης υπήρχαν μάρμαρα».

Το 1864 έγινε ο βανδαλισμός του μνημείου από τον παλαιολόγο Εμμανουέλ Μίλερ, που βρισκόταν εκείνη την περίοδο στη Θεσσαλονίκη.

Ο Μίλερ δωροδόκησε τον σουλτάνο και με την άδειά του απέσπασε βίαια τους αμφίπλευρους πεσσούς και διάφορα άλλα μέλη του μνημείου, τα οποία φυγάδευσε στη Γαλλία.

Ο ίδιος σε επιστολές προς τη σύζυγό του αναφέρει:

<<O σουλτάνος, μέσω του μεγάλου βεζίρη Φουάντ Πασά, μου έδωσε την άδεια να αφαιρέσω και να μεταφέρω στη Γαλλία τα οκτώ αγάλματα της Θεσσαλονίκης που τόσο επιθυμούσα…>>

<<Ο πληθυσμός έχει ήδη αρχίσει να εξάπτεται και να δυσανασχετεί. Είναι έξαλλοι που θα πάρω τα αγάλµατα>>

Σε άλλη επιστολή κατηγορεί τον ιδιοκτήτη του σπιτιού ότι σπάει κομμάτια από το μνημείο και τα πουλάει στους τουρίστες.

Η μεταφορά των μαρμάρων έγινε με βοϊδάμαξες που διέσχισαν τη Θεσσαλονίκη ως τους μύλους Αλλατίνη (υπήρχε λιμάνι μπροστά πριν γίνει η επιχωμάτωση), όπου τα φόρτωσε στο πλοίο με προορισμό τη Γαλλία.

Τότε οι Θεσσαλονικείς ξεσηκώθηκαν και υπήρχαν έντονες διαμαρτυρίες για την κλοπή του μνημείου.

Παρ’ όλα αυτά ο Μίλερ, που αποκαλούσε τα μάρμαρα «πέτρες», κατάφερε με τη βοήθεια της Οθωμανικής κυβέρνησης να ακρωτηριάσει ένα από τα πιο «γοητευτικά» μνημεία της πόλης.

Τμήματα του μνημείου μαζί με τους αμφίπλευρους πεσσούς εκτίθενται στο μουσείο του Λούβρου.

Ρωμαϊκή Αγορά

Η Αρχαία Ρωμαϊκή Αγορά καταλάμβανε έκταση δύο περίπου εκταρίων (περίπου 20 στρεμμάτων) στην καρδιά της ρωμαϊκής πόλης.

Άρχισε να κατασκευάζεται στο τέλος του 2ου αι. μ.Χ., στη θέση μιας προϋπάρχουσας αγοράς των πρώτων αυτοκρατορικών χρόνων.

Βρίσκεται στην καρδιά της πόλης ανάμεσα στην Εγνατία οδό και την οδό Αγίου Δημητρίου, στη βόρεια πλευρά της Πλατείας Αριστοτέλους .

Εκεί βρίσκονταν δημόσια κτήρια και διάφοροι χώροι που διαμορφώθηκαν με ενιαία αρχιτεκτονική αντίληψη σε δύο κλιμακωτά επίπεδα.

Το συγκρότημα αποτελούσε τον οικονομικό και εμπορικό πυρήνα της πόλης, είχε, ωστόσο, διοικητικό και ψυχαγωγικό χαρακτήρα.

Στα αυτοκρατορικά χρόνια αποκτά μνημειακό χαρακτήρα.

Πηγή πληροφοριών : http://odysseus.culture.gr/ – el.wikipedia.org

Ελάτε στην παρέα μας στο Facebook

Εμείς σήμερα θα κάνουμε μια πολύ όμορφη περιήγηση σε 3D του Ιωάννη Αρτόπουλου και θα περπατήσουμε στην Εγνατία Οδό μπαίνοντας από Ανατολικά προς Δυτικά αλλά όπως ήταν στη Ρωμαϊκή εποχή .

Επίσης θα γνωρίσουμε στον επόμενο σύνδεσμο τις Μαγεμένες της Θεσσαλονίκης .

Πολλές από τις πληροφορίες στο βίντεο είναι της αρχαιολόγου Ελένης Στούμπου-Κατσαμούρη η οποία έχει γράψει με λεπτομέρειες για το μνημείο και την ιστορία της αφαίρεσης του με ακριβή γεγονότα μέσα από επιστολές που έστελνε ο ίδιος ο Emmanuel Miller.