ΤΕΧΝΕΣ ΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ

Επιμέλεια: Τσιασιώτη Γεωργία

 

Ζούμε σε μία εποχή που καθημερινά η τέχνη εμφανίζεται και παρουσιάζεται δίπλα μας, με πολλές διαφορετικές μορφές και διαφορετικούς σκοπούς με μόνο κοινό γνώμονα την καλλιτεχνική έκφραση. Τι είναι τέχνη, τι είναι τέχνη του δρόμου και ποιος ο ρόλος του καλλιτέχνη? Υπάρχει καλή και κακή τέχνη? Μερικά ερωτήματα που θα αναλύσουμε παρακάτω.

Ας αρχίσουμε λοιπόν από τον όρο τέχνη, ο οποίος ετυμολογικά προκύπτει από την αρχαία λέξη τίκτω, η οποία μεταφράζεται στην λέξη γεννώ. Στο διαδικτυακό λεξικό «Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα » αναφέρεται: «τέχνη :Η ανθρώπινη δραστηριότητα που στηρίζεται σε ορισμένες γνώσεις και εμπειρίες και που έχει ως σκοπό τη δημιουργία ενός πνευματικού ή τεχνικού έργου. Η δημιουργία έργων που εκφράζουν το αισθητικά καλό και το προκαλούν στο θεατή». Μεταφερόμαστε στον καλλιτεχνικό κόσμο, με τον Αυστρό συγγραφέα και πανεπιστημιακό καθηγητή E.H. Gombrich να αναφέρει, ότι ο όρος Τέχνη δεν υπάρχει, αλλά υπάρχουν μόνο οι καλλιτέχνες τους. Προσθέτει ότι μπορούμε να χρησιμοποιούμε την λέξη για να αναφερθούμε στα έργα που προκύπτουν, αρκεί να συμπεριλαμβάνεται ότι υπάρχουν διαφορετικές έννοιες ανάλογα με τον τόπο και τον χρόνο(GOMBRICH 2006, σελ.15). Άλλες απόψεις πάλι ορίζουν ότι τέχνη είναι απλώς οποιαδήποτε καλλιτεχνική έκφραση. Άρα ως τέχνη μπορούμε να ορίσουμε, την κάθε καλλιτεχνική δημιουργία, η οποία προκύπτει από τις ανάγκες εκφράσεις σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο, προβάλλοντας πολλά διαφορετικά νοήματα κάτω από τις συνιστώσες του τόπου και του χρόνου.

Αφού φτιάξαμε το πλαίσιο της Τέχνης ήρθε η ώρα να οριοθετήσουμε και τον ρόλο της Τέχνης που εκφράζεται διαφορετικά και κάτω από το πρίσμα του ελεύθερου δημόσιου θεάματος και των κρυφών περιθωριοποιημένων γωνιών του αστικού περιβάλλοντος. Σύμφωνα με το άρθρο του site «Σπίτι και Διακόσμηση», ορίζεται ως «Τέχνη του δρόμου» κάθε μορφή τέχνης που δημιουργήθηκε σε δημόσιους χώρους, κάθε άκριτη έκφραση που αναπτύσσεται έξω από τους συμβατικούς κανόνες των συμβατικών εκθέσεων. Ενώ σε σχετικό άρθρο του διαδικτυακού περιοδικού Babushka.Gr, μας λέει «Αν μία οποιαδήποτε περιοχή, αλλά κυρίως μία μεγαλούπολη έχει τους τοίχους της γραμμένους και μουτζουρωμένους, τότε είναι υγιής, γιατί υπάρχει υγιείς αντίδραση». Άρα λοιπόν «Τέχνη του Δρόμου» είναι κάθε μορφή τέχνης που εκθέτεται σε ελεύθερους – δημόσιους χώρους κάτω από την εποπτεία της καλλιτεχνικής έκφρασης, όπου διατυπώνει το καλλιτεχνικό της έργο με βάση τους κοινωνικούς – καλλιτεχνικούς προβληματισμούς κάθε τόπου, σε συγκεκριμένο χρονικό σημείο. Ποιες Τέχνες εντάσσονται στις «Τέχνες του Δρόμου»; Μουσική, Θέατρο, Χορός, Ποίηση, Εικαστικά και κάθε άλλη αυτοσχέδια τέχνη που προκύπτει συνδυάζοντας τις παραπάνω τέχνες ή προσθέτοντας παράλληλα και άλλα στοιχεία (π.χ. γυμναστικές ικανότητες), αποτελούν τις «Τέχνες του Δρόμου», όπου καθιερώνεται επίσημα ο όρος, από την Γαλλία και την Ομοσπονδία Καλλιτεχνών του Δρόμου το 2007, με την Παγκόσμια Ημέρα Τεχνών του Δρόμου και το 2008 γιορτάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Η ημέρα που γιορτάζεται είναι το τελευταίο Σάββατο του Οκτωβρίου. Η ημέρα δημιουργήθηκε για να ενεργοποιήσει την κοινωνία, για να παράγουν μία μη εμπορική μέρα, για να θυμίσουν ότι είναι εκεί για όλα τα αυτιά και τα μάτια, για τον κάθε περαστικό. Με μοναδικό στόχο να ζωντανέψει κάθε δημόσιος χώρος και να καλλιεργηθεί ο δρόμος διώχνοντας κάθε φραγμό, δισταγμό και αλλάζοντας τη προκαταλήψεις. 

Ενδεικτικά των όσων διαπιστώσαμε μέσα από την έρευνα μας, επιβεβαιώνονται από τον συνομιλητή μας Godzi Laki, , τον οποίο όσοι έχουν περάσει από την Θεσσαλονίκη και τον Λευκό Πύργο, τον έχουν συναντήσει εκεί με την αυτοσχεδιαστική τέχνη του. Επιλέξαμε, να επικεντρωθούμε σε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, όπου συνδυάζονται σχεδόν όλες οι τέχνες, για να κατανοήσουμε καλύτερα την συγκεκριμένη θεματική ενότητα.

Άρχισε πριν επτά χρόνια να ασχολείται με την τέχνη του στεφανιού, εμπνευσμένος από τα rollers, το πατινάζ και τα ζογκλερικά κόλπα. Χωρίς να ξέρει το αντικείμενο με το στεφάνι, έχοντας την ανάγκη να εκφραστεί διαφορετικά ασχολήθηκε και στην προσπάθεια να εξελίξει σε τεχνικό επίπεδο τα ζογκλερικά, ανακάλυψε το θέαμα που μας προσφέρει με το στεφάνι. Δεν υπάρχει κάποιος εκπαιδευτής να ασχολείται, ούτε κάποιος κατασκευαστής να κατασκευάζει κάτι τέτοιο όποτε άρχισε να ασχολείται μόνος του με το αντικείμενο. Επιπρόσθετα δεν έχει κάνει επαγγελματικές σπουδές πάνω στο χορό ή στο θέατρο και μέσα από αυτή την τέχνη του στεφανιού έχει έρθει σε επαφή με τις παραπάνω τέχνες. Επίσης συμπληρώνει ότι αν κάποιος έχει δουλέψει σε μία τέχνη, δεν είναι δύσκολο να προσαρμοστεί στις υπόλοιπες σωματικές τέχνες, καθώς έχει ασκήσει το σώμα του και έχει αποκτήσει την κατάλληλη φυσική κατάσταση.

Επιπλέον μπορεί να οριοθετηθεί η τέχνη του συνδυάζοντας χορό-ζογκλερικά- θέατρο-μουσική. Θα την Χαρακτηρίζαμε παραστατική τέχνη, ως ένα είδος χοροθεάτρου. Η κάθε παρουσίαση – παράσταση είναι μοναδική και αυτοσχέδια. Θεωρεί το performance στο δρόμο παρεξηγημένο, καθώς δεν υπάρχει η ανάλογη παιδεία και η κουλτούρα στην Ελλάδα. Δεν θεωρεί τις Τέχνες του Δρόμου επαιτεία, καθώς είναι ένας τρόπος επικοινωνίας και ανταλλαγής χαράς, με κάποιο ελάχιστο χρηματικό πόσο που μπορεί να σου προσφέρει την ικανοποίηση της ανταμοιβής. Κλείνοντας αναφέρει ότι οι παραστάσεις του δρόμου , οι οποίες διαφέρουν με το γούστο του ακροατή, δεν θα έπρεπε να κατακρίνονται από αυτόν καθώς έτσι υποβαθμίζονται οι εργατοώρες του κάθε καλλιτέχνη. Τέλος  έχει “σταθεί” με την τέχνη του στον Λευκό Πύργο, σε πλατείες στην Καλαμαριά και στον Εύοσμο, αλλά και σε πολλά τοπικά Festival. Σήμερα βρίσκεται στην Χάγη της Ολλανδίας.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Οι καλλιτέχνες του δρόμου μέσα από την κάθε μορφή τέχνης θυμίζουν την παρουσία τους στην Κοινωνία και πέρα από τις αντίξοες συνθήκες τις οποίες βιώνουν, εκπαιδεύουν το περαστικό κοινό, περνούν κοινωνικοπολιτικά και βιωματικά μηνύματα, δίνοντας μια ενεργή και δυναμική «νότα» στο κοινωνικό περιβάλλον, διασκεδάζοντας τους περαστικούς θεατές και μετατρέποντας έτσι τον δημόσιο χώρο σε καλλιτεχνική έκθεση.

Η ομορφιά ενός έργου είναι άσχετη με την ομορφιά του θεάματος. Δεν είναι κακό να προκύπτει η γοητεία μας για το έργο, μέσα από γνώριμα συναισθήματα, αλλά είναι κακό να απορρίψουμε το έργο γιατί βασιστήκαμε στην θύμηση άσχημων εμπειριών και έτσι να χάσουμε την βαθύτερη ομορφιά του έργου (GOMBRICH 2006, σελ.15). Άρα λοιπόν καλό θα ήταν, να υπάρχουν αντικειμενικά κριτήρια γούστου για κάθε έργο τέχνης, τα οποία να μπορούν να πηγάζουν από τον συναισθηματικό μας κόσμο.

Το κάθε έργο τέχνης εξυπηρετεί συγκεκριμένους σκοπούς, όπου αν δεν τους καταλάβουμε δεν θα καταλάβουμε την τέχνη της κάθε εποχής (GOMBRICH 2006, σελ.39). Επομένως η τέχνη εξυπηρετεί διάφορες ανάγκες έκφρασης της κάθε εποχής, όπου μέσα από την πρωτοτυπία και την χρησιμότητα της μπορούμε να την κατανοήσουμε.

1 Lexigram, http://www.lexigram.gr , 21-7-2017 2 Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα, http://www.greek-language.gr , 21-7-2017 3 GOMBRICH, Ernst, Το Χρονικό της Τέχνης, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), Αθήνα 2006, σελ. 15 4 , 6 Τρίτο Λύκειο Εύοσμου Θεσσαλονίκης, Ερευνητικές Εργασίες Β’ Λυκείου, Γενικό Θέμα: Η Τέχνη του Δρόμου, http://3lyk-evosm.thess.sch.gr , 21-7-2017 8 GOMBRICH, Ernst, Το Χρονικό της Τέχνης, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), Αθήνα 2006, σελ. 15 9 GOMBRICH, Ernst, Το Χρονικό της Τέχνης, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), Αθήνα 2006, σελ.39

ΠΗΓΕΣ

 GOMBRICH, Ernst, Το Χρονικό της Τέχνης, Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), Αθήνα 2006

 FREELAND, Cynthia, Μα είναι αυτό τέχνη, ΠΛΕΘΡΟΝ,? 2005

 ΜΥΤΑΡΑΣ, Δημήτρης, Ένωση Καθηγητών Καλλιτεχνικών Μαθημάτων, 2007, Άρθρο «Τι είναι τέχνη;», (http://www.artteachers.com/content/view/41/68/), 21-7-2017

  Τρίτο Λύκειο Εύοσμου Θεσσαλονίκης, Ερευνητικές Εργασίες Β’ Λυκείου, Γενικό Θέμα: Η Τέχνη του Δρόμου, http://3lyk-evosm.thess.sch.gr , 21-7- 2017

 Lexigram, http://www.lexigram.gr , 21-7-2017

 Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα, http://www.greek-language.gr , 21-7-2017

• Ευχαριστούμε για την παραχώρηση της κεντρικής εικόνας του άρθρου την σελίδα Fb “Καλλιτέχνες του δρόμου-Street Art”: https://www.facebook.com/profile.php?id=100083051392931&sk=photos_albums

Ακολουθήστε μας:

• Στην ομάδα Facebook: https://www.facebook.com/groups/189537376241829
• Στην Σελίδα Facebook: https://www.facebook.com/%CE%93%CF%89%CE%BD%CE%B9%CE%AC-%CE%A7%CE%B1%CE%BB%CE%AC%CF%81%CF%89%CF%83%CE%B7%CF%82-147199487461360
• Στο instagram: @goniaxalarosis

**Δεν επιτρέπεται η αναδημοσίευση μέρους ή όλου του άρθρου σε οποιοδήποτε μέσο χωρίς την αναφορά στην πηγή.